Tarihçi M. Çağatay Uluçay Usta Tarafında ...

Orta Asya'da ilk defa 950 yılında büyük bir Müslüman Türk devletini kurmayı Karahanlılar başardılar.

Karahanlılar Doğu Göktürkler'in yukarı Karlukların Cigil dalının yöneticileriydiler.

Karahanlıların İslamlığı kabul eylemeleri Türk İslam ve dünya tarihinde fevkalade bir olaydır.

İslâmlıkla kuvetlenen Türkler, bu dini daha çok insan ve milletlerin tanımasına katkıda bulundular.

Karahanlı devleti ilk defa Işık Gölü civarında kuruldu. En önemli şehirlerinden birisi Balasagun'du.

Karahanlılar bilahare Doğu Türkistana ulaştılar. Burada başkentleri Kaşkar şehriydi. Samani devletini tarihten sildikten sonra da Maveraünnehir'e yerleştiler. Maveraünnehir'deki en önemli şehirleri de Semerkant şehriydi.

Karahanlılar'ın kurdukları devlet tamamıyla Türk geleneklerine uygundu.

Karahanlı Satuk Buğra Han, bir taraftan Türklerde İslamlığı kuvvetlendirdi, diğer taraftan da Türk ve İslam düşmanlarıyla kahramanca savaştı.

Karahanlıların orduları çok düzenli ve disiplinliydi Ordunun çekirdeği Karahanlı sülalesine mensuptu. Karahanlı ordusu şehirler civarında kurulan çadırlarda yaşarlardı.

Karahanlı devleti İslamiyeti kabul eylememiş Türk sınırlarında kurulduğundan, Müslümanları ve onlara ait şehirleri korumak için gayet düzgün bir teşkilata sahipti. Akıncı tertibatı, gece düşman karakollarını yakalamaya mahsus suvari kuvvetleri, orduyu baskınından koruyacak tertibat, süratle haberleşmek için dağların tepesinde Minare şeklinde
ateş kuleleri vardı.

Ordu'daki erlerin sayısını yiyeceklerini ve giyeceklerini göstermek üzere düzgün defterler tutulurdu. Ordunun komutanı Subaşı idi. Han'ın bayrağı al renkli ipek kumaştandı, 9 taneydi. Ordunun muzikası, ayrıca düzgün posta teşkilatı mevcuttu.

Karahanlılar İslam kültür ve uygarlığına da bir hayli katkıda bulundular. Kendi zamanlarında Türk-İslam kültür ve edebiyatını geliştirdiler.

Karahanlılar devrinde Yusuf Has Hacip tarafından aruz ölçusüyle Türk dilinin en önemli kaynaklarından sayılan Kutadgu Bilig, Kaşkarlı prens Kaşkarlı Mahmut tarafından Türkçenin güzelliğini yabancılara tanıtmak amacıyla 1074'te Divân- Lugati Türk, Türk dünyasının yetiştirdiği büyük mutasavvıflardan, Yesevliği kuran ve Türk İslam diye ünlenen Hoca Ahmet Yesevi tarafından Divân-ı Hikmet, Edip Ahmet Yükneki tarafından Atabetül Hakayık ve Ebü'l- Fütuh Abdulgafir tarafından Tarih-i Kaşkar yazılmış ve Türk-İslâm âleminin hizmetine sunulmuştur.

Allah, necip Türk milletine ve ümmete hizmet eyleyen Karahanlıların cümlesinden razıdır inşallah.