Filiz Bedük - Şiirde Somut ve Soyut Aray ...

Genel anlamıyla sanat; nesnel gerçekliği, estetiksel ve öznel biçimde yeniden yaratmaktır. Şiir, malzeme olarak sözcükleri kullanan bir sanat dalıdır. Şiire “gerçek/real” bağlamda değil de “hakikat/truth” bağlamında bakarsak, bugüne kadar kesin olarak tanımlanamayış nedenlerinin; hakikatin göreli olması, nesnel gerçekliği tam anlamıyla yansıtamayışı ve zamansal hareketle değişken olması olduğunu söyleyebiliriz. Buna dayanarak şiire, göreli hakikatlerin bütünü olan “saltık hakikat” olarak da bakabiliriz..

Herhangi bir ayrım ya da tanımlama yapmadan, şiirle ilgili bazı kavramları ayrımsayarak şiirin, gerek içerik/öz gerekse söze dönüştürme, sunuluş açısından özgün, etkilemeye, duygulandırmaya yönelik, yaratı niteliği taşıyan bir söz sanatı olduğunu söylemeliyiz.

Mallarme’nin Degas’a verdiği o müthiş yanıtta olduğu gibi malzemesi sözcük olan şiirin yapıtaşı “imge”dir. İmge (hayal,image) , en az iki sözcükten oluşan ve duyulur bir kaynaktan gelen tasarımdır. Rus incelemecisi Alexander Potebnya; “imgesiz sanat olmaz, şiir ise hiç olmaz” diyor.(1) Maiakovski ise, imgeyi temel ve destek imge şeklinde ayrıştırıp imgenin amaç değil toplumsal siparişi ve emekçi kitlelerin isteğini yerine getirmek için bir araç olduğunu söylüyor.(2)

Alman düşünürler içinde düşünceci ve özdekçi olanların aksine imge terimi üstünde önemle duran Friedrich Engels, düşüncenin, dış dünyadan duyumlarla alınan imgelerden ibaret olduğunu söylemişti. Ancak insan zihni, dış dünyanın varlık biçimlerini kendi kendine çıkarmayıp, dış dünyadan imgelediği için imgeler doğaya, insanlığa ve tarihe uydukları oranda doğru olabilirler. İmge, nesnel dünyanın öznel yansısı olduğundan, her imge öznelle nesnelin birliğidir. Dolayısıyla imgeleri ussal (kavramlar, önermeler, kuramlar ve varsayımlar) ve duyusal (duyumlar, algılar ve tasarımlar) imgeler olarak ikiye ayırabiliriz.