Portreler 16 - Hacı Bektaş Veli

Bektaşiliğin kurucusu, şair ve büyük mutasavvıf... Horasan'ın "Nişabur" şehrinde doğdu. Babası Seyit Muhammed, annesi Hatem Hatun'dur. Büyük Mutasavvıf Ahmet Yasevi'den ders aldı. Anadolu'nun karışması üzerine, Orta Asya'daki Türk büyükleri O'nu genç yaşında politik bir görevle Anadolu’ya gönderildiler.

Hacı Bektaş Veli, Anadolu'da Elbistan, Nevşehir, Kayseri, Ürgüp, Uçhisar, Gülşehir yörelerini dolaştıktan, tarikatını yaymaya başladıktan sonra, Nevşehir ilinin, bugünkü adı Hacıbektaş olan, Suluca Karahöyük ilçesine yerleşti. Türkmenler arasında büyük rağbet gördü. Menkabevi kaynaklarına göre, Anadolu'ya dokuz yüz kişilik bir süvari birliğinin başında gelir. Anadolu Selçuklularına karşı ayaklanarak idam edilen Baba İshak ve Baba İlyas’la birlikte savaşlara katıldı.

Kahraman bir savaşçı ve akıncıdır. Anadolu'nun içinde bulunduğu karışıklığı görür. Anadolu on iki beyliğe ayrılmış, Bey'ler birbirleriyle ölüm-kalım savaşına düşmüşlerdir. İçlerinde Orhan Bey, kuvvetli ve başarılı olarak görülür. Anadolu birliğini sağlamak için onu tutmak ve desteklemek gereklidir. Hacı Bektaş Veli de öyle yapar. Orhan Gazi İle görüşür. Devamlı akınlara uğrayan ülkenin korunması için "daimi ordu" fikrini ileri sürer. Orhan Bey, bu fikri benimser.

Hacı Bektaş Veli Osmanlı sultanlarıyla halk tarafından da sevildi ve hürmet gördü. Sohbetlerini takip ederek onun tarikatına bağlananlara "Bektaşi" denildi. Hacı Bektaş Veli'nin Makalat'ının asıl nüshaları incelendiğinde, İslamiyet’e uymayan davranışlara şiddetle karşı çıktığı görülür.

Çağ, Türklerin diriliş çağıdır. Türk ateşini Anadolu bozkırlarına yayan Selçuklular, Türk olduklarını unutarak Keyhüsrev ve Keykubat olmuşlardır. Resmi dil Farisidir. Medreselerde Arapça ve Farsça okutulur. Hacı Bektaş Veli ve yoldaşları, yeni güçleri tazelenen Türk gücüne yol, iz göstermek isterler, onun özüne seslenirler. Türklüğünü uyandırırlar.

Bektaşilik, sarsılmaz bir ahlak disiplini üzerine kurulmuştur. Hacı Bektaş Veli, gerçekten bir yol gösterici ve yenilikçidir. "Eline, beline ve diline" dikkat et görüşüyle insanlığın yüceleceği inancını taşır. El, paradır. Onu, her şeyden üstün tutanlar, insanlıklarını kaybederler. Bel, cinsel arzulardır. Dil de, sözler ve davranışlardır. Halkın büyük coşkunlukla söylediği, kendisine mal edilen şiirleri dışında tasavvuf yollarını gösteren en önemli eseri Arapça olarak yazılmış olan “Makalât” tır.

Hayatının büyük bir kısmını Suluca Karahöyük'te (Hacıbektaş) geçiren Hacı Bektaş Veli, ömrünü de burada tamamlamıştır. Mezarı, Nevşehir iline bağlı Hacıbektaş ilçesinde bulunmaktadır. Bilinen eserleri: Makalât ve Şathiye’dir. Derleme Recep Akıl

____________/

Hacı Bektaş Veli'den Bir Kaç Söz:

- Âlimin uykusu cahilin ibadetinden iyidir.

- Araştırma açık bir sınavdır.

- Arifler hem arıdır hem de arıtıcı.

- Asıl körlük nankörlüktür.

- Âlem âdem, âdem de âlem içindir.