On Dokuz Eylül Gaziler Günü

Gaza eden kişi. İlâhî Kelimetullah için cihada giden, savaşan, Allah yolunda, Allah rızası için mücadele eden Müslüman askerlerden savaştan dönenlere gazi denildiği gibi; savaşta büyük yararlıklar gösterenlere de gazilik unvanı verilir. Lügat ta 'savaşa katılan kişi' hakkında kullanılmasına rağmen, savaşa katılan ve sağ olarak geri dönenler için kullanılan bir deyimdir. Kur'an-ı Kerim’de şu buyrukla müminlere seslenilmiştir: 'De ki: Bize iki iyilikten, gazilik ve şehitlikten başka bir şeyin gelmesini mi bekliyorsunuz? ' Tevbe Suresi, Ayet: 52 Bu ilâhî emri asırlarca halk 'Ya gazi ya Şehit', 'Ölürsem şehit, kalırsam gazi' şeklinde kullanmıştır. İslâm'da zorunlu askerlik yoktur. Ancak cihada katılmayanlar kınanır. Tevbe Suresi, Ayet: 42 Savaşa katılmayıp evlerinde oturan Müslümanlar tarafından toplumdan âdeta soyutlanır, Allah da onların kalplerini mühürlemiştir. Resulullah gazveye çıkmadan önce, 'Cihada istekli olanlar dışında kimse bizimle gelmesin' buyurmuştur. Hadis-i Şerif, Ancak Mekke'nin fethinden sonra İslâm devletinin ilk kuruluş ve bi'setin başlangıcındaki hükümler genişlemiş; müminlerin hepsinin savaşa çıkmasının gerekmediği, bir kısmının dini korumak için geride kalması emri gelmiştir. Tevbe Suresi, Ayet: 122, İslâm'da askerlik zorunlu değilse bile ilimle uğraşanların dahi gönüllü olarak savaşa gittiği görülür. Hz. Ebû Bekir (R.A) de aynı Hz. Peygamber (s.a.s) gibi bu konuda aynı uygulamayı yapmış ancak fetihlerin hızlanması ve İslâm devletinin sınırlarının genişlemesiyle Hz. Ömer zamanında maaş alan, nizamî bir askerlik kurumu ile Divanü'l-Ceyş kurulmuştur. Savaşa gidecek kişilerin seçilmesi Resulullah zamanında başlamıştır. O, askerleri tek tek kontrol eder, sağlıklı olanları savaşa götürürdü. Resulullah'ın uygulamasına göre belirli bir askerlik yaşı da konulmamıştır. İhtiyar, çocuk ve hastalar dışında sağlam olan herkes cihada katılmıştır. Hz. Ömer ise, Divan'larda akil, baliğ, Müslüman, sağlam, cesur olanları kaydettirmiştir. İslâm ordusunun sürekli seferde kalmaması en fazla dört aylık bir seferden sonra askerlerin dinlendirilmesi ve yerlerine dinlenmiş olanların gönderilmesi usulü ilk defa İslâm devletinde uygulanmıştır. Allahu Teâlâ müminlere zafer vaat ettiği, ahirette güzel nimetlerle müjdelendiğinden hiçbir İslâm mücahit; cihaddan geri kalmak istememiştir. Allah gazilere, dünya hayatını, ahiret için satanlara büyük bir mükâfata verecektir. Savaş sırasında kaçanlar ise Allah'ın gazabına uğrarlar, onların yerleri cehennemdir. Bu yüzden gazilerin esas olarak şehit olmak arzusuyla savaştıkları görülür. Nisa Suresi, Ayet: 104 Ayrıca Hz. Peygamber (s.a.s) cihada katılmayanlara görevlerini ihmal etmemeleri ve kısman da olsa telafi etmeleri için: 'Kim Allah yolunda cihada çıkan bir gaziyi donatırsa aynen cihada çıkmış gibi olur' Hadis-i Şerif Tarihte birçok Müslüman devlet adamının cihad mefkûresini ifade etmek için gazi unvanını aldığı bilinmektedir. Selçuklular zamanında gazilik mefkûresini sürdüren bir zümre doğmuştur. Bunlara Gâzi yan-ı Rûm denilirdi. Müslüman olmadan önce sık kullanılan cengâver ve yiğit anlamına gelen Alp kelimesinin de sonraları İslâmî bir içerik kazandığı ve hatta gazi kelimesinin bunun yerine geçtiği görülür. Gaziler Anadolu'nun İslâmlaştırılması için Anadolu insanını tekkelere kapanmaktan çok düşmanla cihad yapabilecek yerlere sevk etmiştir. Bu sebeple teşkilatlanan zümreye Gazi yan-ı Rum veya Alp-Erenler denilmiştir. Bunlar, Osmanlı Devletinin kurulmasında da büyük rol oynamışlardır. Anadolu'nun İslâmlaştırılması için savaşa çıkan komutanlara gazi unvanı onuncu yüzyıldan itibaren verilmişti. Men gücük Gazi, Melik Ahmet Gazi gibi. Türk şairi Âşık Paşa, Alp-Eren veya Gazi olmak için birtakım şartlardan bahseder. Kuvvetli bir yürek, yani cesur, pazu kuvveti, gayret, iyi bir at, hususî bir elbise, yay, iyi bir kılıç, süngü, uygun arkadaş' Bizans'a yakın bir uçta küçük bir Beylik iken, cihana sözü geçiren büyük bir devlet hâline gelmesi bu gazilere dayanıyordu. Bu gelenek Hz. Peygamber ve ashabıyla başlamış ve Osmanlı padişahlarının savaşa iştirak etmeden gazi unvanı almalarına kadar sürmüştür. Padişahlara gazilik fetvaya istinaden verilmeye başlandı. Ayrıca yeni doğan çocuklara Gazi adının verilmesi de gaziliğin kültürümüzdeki yansımalarındandır. Fikret GÜRSOY (İLAHİYATÇI-ARAŞTIRMACI-YAZAR-ŞAİR-PROGRAMCI)