Okumalar-1 Şiiri - Necdet Arslan

1969 yılının Nobel ödülünü Samuel BECKETT kazanır.Bilgi verilmek için evi aranır.Telefonun öteki ucundaki eşinin verdiği yanıt şaşırtıcıdır :
-Felaketlerin en büyüğü!
.
İşlenmemiş bir suçtur,der her sanat yapıtı için Theodor Adomo (1903-1969) Suç,sözcüğünün böyle bir anlamı vereceğini hiç düşünmemiştim.
Daha iyi anlıyor insan, Nazım’ın yurduna hasret kalma cezasına neden çarptırılmış olduğunu.
.
Yeniden okudum Yalıoba Günlüğü II’yi.
Atatürk Hava Limanı,yıkılarak ‘millet bahçesi’ne dönüştürülmeye başlandı bile.Cevat ÇAPAN ezberindeki türküleri sessizce söyleyerek oradan da geçer mi acaba?
.
Charlotte BRONTE,Jane Eyre’yi yazdığı günlerde geçimini mürebbiyelik yaparak sağlıyormuş.Bedava yaşadığı barınakta bedava yiyormuş yemeklerini.Arada sırada ailesine gitmek için izin aldığını ve mutlu bir yaşam sürdüğünü anlatırmış mektuplarında.
.
En çok okunan kadın yazar kimdir dersiniz?
-Jane AUSTEN !
İlginçtir ki,yakın bir akrabası sayesinde 1783'te Oxford'da okuyabilmiştir.Yazıldıktan on altı yıl sonra okurla buluşan Gurur ve Önyargı adlı romanı Can Yayınları’ndan Aşk ve Gurur adıyla yayınlanmıştır.
.
FAULKNER’in postanede çalıştığını,gece bekçiliği bile yaptığını ; Daniel DEFOE’nin tuğla imalatçısı olduğunu; Franz KAFKA’nın bir sigorta şirketinde çalıştığını okuduğumda hiç şaşırmamıştım.
.
Mephisto ‘yu 1930’larda Çekoslovakya’da sürgündeyken yazar.’Bir Kariyerin Romanı’ olarak bilinir.Dahası,babasının adına sığınmadığını,gerçek bir romancı olduğunu bu yapıtıyla kanıtlar sanki .
1949’da son romanı The Last Day’i (Son Gün)yazar.Yapıtında bütünüyle intihar olgusunu tartışmaya açar.Bireyin tanık olduğu ya da maruz kaldığı kötülüklere karşı radikal bir tavır adına intihar odağını işler.Bu kurguyu gerçekleştirircesine aşırı dozda uyku ilacı alarak yaşamını sonlandırır.Uyuşturucu kullandığını kız kardeşi Erika MANN itiraf eder.Öldüğünde.43 yaşında olan Klaus MANN, ünlü Alman yazar Thomas MANN’ın oğludur.
.
Hulki AKTUNÇ’un sorusunu hiç hafife almamalıyız diye düşünüyorum.
‘’Durup durup şarkılar
Mırıldanan bir kızım
Aklından geçivermem değilse
Nedir şiir?’’
Sahi, sizce nedir şiir?
.
Mina URGAN’ın Bir Dinazorun Anıları’nı yeniden okumaya koyuldum.Yaşamı,geleceğe dönük olarak yaşarız ,diyen Soren KİERKEGAARD ; sıra yaşamı anlamaya gelince ‘geriye döndüğümüze’ vurgu yapar. Oysa gerçeğin izini sürerken ‘ William Afham’ın Kaleminden Bir Anı’ adlı kitabının üst başlığına Hakikat Şaraptadır,diyecektir.
Sanata ,özeldeyse edebiyata ilgi duyuyorsanız eğer André Gide’yi tanırsınız.Fransız Edebiyatı’nın 19.yy’daki en önde temsilcilerindendir. 16 yaşındaki Marc Allégret ile sevgili olur. Marc Allegret ile eşcinsel ilişkisi ailesinde huzursuzluk yaratır Eşi Gide'nin kendisine yazdığı mektupları yok eder.1923'te ilk feministlerden ünlü Elizabeth van Byyselberghe ile olan yasak ilişkisinden tek çocuğu kızı Catherine doğar.1924 yılında Corydon adlı homoseksüelliği savunan bir kitap yayımlar;fakat yapıt ilk etapta kınanır.Katolik Kilisesi tarafından kitaplarına yasak getirilen ünlü Nobel ödüllü yazarın Journal adlı iki anı kitabı da vardır.Anı yazmak,ölümün elinden bir şeyler kurtarmaktır,diyen GİDE’nin yaşamını hep merak etmişimdir.Oysa kendi yazdıkları için de ‘Ben miyim bunları yazan?’ diyen de kendisidir.
.
Kimileyin gerçekten de yaşadılar mı,diye düşündüğüm kişiler yok değildir Alain FOURNEİER’in sözünü anımsayınca :
‘’Ben gerçekten de var olan bir kişi değilim! ‘’
1913’de,yaşama veda etmeden bir önceki yıl, ne para istiyorum ne de Goncourt Edebiyat Ödülünü, sadece "Grand Maulnes"in okunmasını istiyorum ,diyen ünlü Fransız yazarı şimdi hangi ‘Adsız Ülke’dedir; bilen ya da gören varsa beri gelsin…
.
Susan Sontag’a inanalım mı;ne dersiniz?
-Hiçbir yazar Çehov’suz yazar olamaz!
Edebiyata,sanata,düşünmeye tutkuyla bağlı,düşüncelerini açıkça söylemekten çekinmeyen sıra dışı bir entelektüelin sözlerini dikkate almak gerekmez mi?
16 Ocak 1933’te New York City’de doğar.Üç yaşında okumayı öğrenir.71 yaşında lösemiden ölür.
.
‘’Gerçekçi edebiyat bir arkadaşınızın ailesiyle yemek yemek gibidir.Orada çok iyi biri gibi görünmek istersiniz.Ama eve dönüp odanıza çekilince marijuana (Hint kenevirinin tohumlarından elde edilen esrar)içip halının üzerinde seks yaparsınız.’’
Kapı Birden Vuruldu adlı yapıtını okudum Etgar KERET’in.Buzdolabının Üstündeki Kız’ın orada ne yaptığını merak ediyorum; mutlaka edineceğim.
.
Samuel JOHNSON’un yalancısıyım:
‘’Shakespeare altı cümleyi yanlış yapmadan asla arka arkaya getirememiştir.’’
Romeo ve Juliet, Macbeth, Kral Lear, Hamlet, Othello,Titus Andronicus, Julius Caesar, Antonius ve Kleopatra, Coriolanus,Troilos ile Kressida ve Atinalı Timon….
İyi de nasıl yazıldı bunca yapıt?
.
Selçuk ALTUN’dan okumuştum.
‘’Türklerin vermekten hoşlanmadığı üç şey: Vergi,borç,trafikte yol.
Türklerin vermekten hoşlandığı üç şey :Akıl,söz,sır.’’
Bu iki ana başlığa değgin öğelere yenilerini eklemek olası aslında.İktidarı vermemek gibi bir olgu da var örneğin.
.
‘’ Değişmeyenin düş olduğunu
Lodosun sana günlük tutturduğunu
Martıların sıkıntılarına iyi geldiğini
Anlarım belki’’
Seferiz ile Üvez.Süreyya BERFE .
Kütüphanemden ödünç alınan ;ama bir daha geri dönmeyen bu kitabın peşine düştüm.
.
Heykeltraş Aristide MAİLLOL (1861-1944) her fırsatta bronz heykellerinin üzerine işermiş.Erkenden paslı görünmeleri için!
.
Aka GÜNDÜZ ,eşinden ‘Bizim Fil’ diye bahsettiğini kimden duymuştum,bilmiyorum.Falih Rıfkı ATAY’ın evlenmek için Atatürk’ten izin aldığını da.
Ya ATAÇ? Arılaşmadan yana olduğunu durmaksızın yinelemesine karşın Divan Edebiyatı’na tutkuyla bağlıdır.
Sabahattin Ali yeşil mürekkebi çok severmiş.
Ya Ümit Yaşar? En ağır işçinin kendisi olduğunu yazar bir dizesinde.Bütün gün sevgilisini düşündüğünden!
Orhan VELİ arzulamayı yeğler düşünmek yerine. Aşağıdaki dizeleri okuyalım :
‘’Düşünme,arzu et sade/bak,böcekler de öyle yapıyor.’’
.
Hitler’in yaşamına giren yedi kadın da intihara kalkışır.Bunlardan salt ikinci eşi kurtulabilmiştir.Stalin’in ikinci eşi de (Nadya)intihar etmiştir.
.
Dört evlilik yapar UÇUK.Mahmut YESARİ ikinci eşidir; kısa sürer bu evlilik. Üçüncü eşi Galatasaraylı ünlü futbolcu ‘Cici’ Necdet’ten de ayrıldıktan sonra Ece Ajanda ve Muhtıraları sahibi Murteza Kâğıtçı ile evlendi.
Roman,öykü,oyun,anı,çocuk kitabı,çocuk şiiri,şiir… gibi çeşitli alanlarda sayısız yapıta imza atar.
İlginçtir; Doğan HIZLAN’ın Kitap Hayat İçindir,adlı yapıtının 236.sayfasından aşağıdaki bölümün altını çizmişim :
‘’Mavi Yolculuk :
Halikarnas Balıkçısı başlattı.Sabahattin Eyuboğlu adını koydu.Azra Erhat da yazdı.’’
.
Yine Doğan HIZLAN’dan kısaltılarak :
Nüfus kağıdında adı Cahide ÜÇOK’tur.
Erkekler Dünyasında Bir Kadın Yazar’ın yazarından söz ediyorum.Cahit UÇUK olarak tanınır.
Mahmut YESARİ,Cahit UÇUK’a yemeğe gitmiştir.Bir aralık Cahit UÇUK bir soru sorar:
-Benimle evlenir misin Yesari Bey?
Evlenirler.
(Mahmut YESARİ 5 Mayıs 1895’te İstanbul’da dünyaya gelir.Üçüncü evliliğini yaptığı kadından; Cahit UÇUK’tan yirmi yaş büyüktür.
..
Boris VİAN, Vernon Sullivan takma adıyla Mezarlarınıza Tüküreceğim -özgün adı J'irai Cracher Sur Vos Tombes – adlı yapıtından sinemaya uyarlanan filmin galasında kalp krizi geçirerek öldüğünde 39 yaşındadır.
.
Ölümün Anlamı adlı kitabının açıklamasında şunlar yazılıdır Arthur Schopenhauer ‘in:
‘’ Ölüm hayatın neresinde? Hayat ölümün neresinde?
Kendi ölümümüzü büyük ve önemli bir hadiseye nasıl çevirebiliriz? Bir son olarak değil, hayatın kurucu oluşturucu bir parçası olarak ölüme dair canlı bir kavrayışa nasıl sahip olabiliriz?.
Ölümü tekrar hayatın içine çekmenin bir yolunu mutlaka bulmalıyız.’’
Ünlü filozof gariptir ki kahvaltı masasında otururken ölü bulunur.
.
Friedrich Schiller,Geothe orada diye Weimar’a gelir.Onunla geç tanışır.Geothe gibi aristokrat desteği göremez.Yazdıklarıyla geçinir.Çok genç yaşta-46- bakımsızlıktan ölür.
Alanda ikisinin bir arada büstleri vardır.Geothe yaşıyorken yapılmıştır.Schiller daha uzun boylu ve yakışıklı olmasına karşın Geothe’nin isteği üzerine büstler aynı boyda yapılmıştır.
.
------------------------------------
ÜVERCİNKA. Haziran 2022