Nasıl Yazdım 5 Şiiri - Bayram Kaya

Şiirin akışında 3. satırda, sanki bir kırılma bir anlam durması, anlamı anlamaya bir düşündürme duraklaması ve metni düz cümle haline getirmenin, uzamlaşması vardır. (-Bize şiirlerde düşer; Avret yerlerin örtmek; Bir izdir bulunmaz yarası)

Bu benim bilinçli yaptığım ve adına, araya farklı zaman mekân sıkıştırması almak dediğim, bir oluşturmadır. Yani güçlü duygu ve düşüncelerin ve güçlü anlamların üst üste düşmesini de önlemektir bu.

Tıpkı tuğlalardan örülü bir duvarın, sırf tuğlaları üst üste çakıştırmayıp, araya harç gibi, kimi dem bir izolasyon dolgu gereçleri gibi farklı zaman mekân uzamı almasına benzer. Bu benim gerçeğimdir. İyidir kötüdür bilemem. Ama benim şiiri düzgün akışlı cümle halinde yazamayışımın kırılma dallanmalarıdır. Yani akışa durgu kırılmaları vermek, anlam saçılmaları çıkartabilmek bakış tarzımdır.

Bu nedenledir ki çok okur şiirimi anlaşılmaz bulmaktadırlar. Ben de derim ki boş verin, bazen, ne yazdığımı bende anlamıyorum.

19-Şiiri anlam bütünlükleri ile yazmak, belki simetrileri üzerine kurulu çalışmaktır. Bizim öğrenme ve okuduğumuzu anlamamız da böylesine bir lineer oluşmanın içindedir. Ama ben simetriden kaçındım. Kaostan güzellik çıkarılsın, kaos veren rast geleliklerden, anlam düzenliliğini, okur kafasında oluştursun istedim. Okurun kendi yaşamsal kazanımlarıyla, okurun kendi tecrübeleriyle şiiri kaostuk denk düşerliği örtüşsün istedim. Kendinden bir parçayı bulsun istedim. Yani bir durumun lineerliğini kişilere empoze edip, sonra kişileri oradaki şartlanılmış beklentiler içine sokmadım. Yani o lineerliğin duygularıyla kişileri o lineerlikte buluşturmadım. Elbet bu da olasıdır. Bu başlangıçta beni zorlarken, şimdide kalıp anlam bütünlüğü veren cümlelerle şiir yazmak, beni rahatsız ediyor. Bu rahatsızlık bana, şiirin düz cümleyle anlaşılmasından kaçınmanın kısmiliğini de vermektedir. Ola ki kalıpları okur kişiler oluştursun. O zaman anlamda şiir de okurun olur.

20-Çok kere sözgelimi kuşu veya kişiyi söylemeden, kendi iç açılımlarından onlara giden tanımlanma göndermelerini çalışmalarımda bir metot olarak kullandım. Bu konuda, içinde hiç Atatürk geçmeyen, başlı başına bir Atatürk şiir yazdım.

21- Şiirlerimin yazılışında benzerlikler, yakınca yakınsamalar olsa da şiirlerin kendi biçimleniş ruhu vardır. Bu da o şirin okunmasını ve anlam kılınmasını güzel yapmaktadır. Bir Ökkeş şiirinin yazılışındaki cümle oluşma kalıplarıyla, bir Amalika çalışmasının oluşmasındaki ya da karmaşa şiirindeki anlatım ve oluşma ruhları ve öğrenme, anlama, kalıpları frekans genleşmeleri hiçbir zaman aynı değildirler. Bir örnekçe oluşmanın sağa sola eğilip bükülmesi açı sandasları, geri çekilmeler, ileri duruşmalar gibi dinamikler ilişkileme alanıyla oluşturuldular.

22-“Toplumun öznel yanını oluşturan insanların davranışları, insanın toplumla girişmesi esnasıyla; toplumun tarla, fabrika gibi tüm üretim araçlarının davranışlarıyla uygun olmak zorundadır.” Böylesi bir cümle, yalın bilgi olaraktan; toplumda nesnel olanın temel oluşu ve yasal belirleyiciliği var demektir. Ama yalın cümle kalıbı üzerine, bu yalın anlatımın yanı sıra, başka bir yan bilgi anlatımları da yüklenmiştir.

Bura da insanların toplumlarıyla ilişkin oluşunda,” insanlar toplumun öznel yanıdır” bilgisini de öğreniyoruz. Demek ki toplum, insandan başka bir unsurların da ilişkileşme biçimidir. Bunlar bizden ve düşünme eylemlerimizden olumlu ya da olumsuz etkilenirler demektir. Toplumlar, insan ve kimi nesnelliğin bir ilişkilenişlerle, üçlü organizenin girişmesi oluyorlar. Cümle zenginleşmiş ama o oranda da anlatım gücü düşmüş gibidir. Aslında bu hata, bizim anlama mantığımızın tek biçimli ifadelerin verileni anlar oluşundan kaynaklanıyor.

“En azla süper olmak zorundasınız.” Cümlesindeki anlatım “en az hızla süper olmak zorundasınız” şeklindedir. Buradaki ” hız” sözcüğü düşürülerek “la” sözcüğü “en az” sözcük kalıbına eklenmiştir. Paragraf anlatımının seyrine göre “hız” sözcüğü,” la” ekiyle “en az” sözcüğüne sıkıştırılmıştır. “La” eki, eklendiği sözcüğe burada “hız” anlamını da katmıştır. Böylece benim çekim eklerine böylesi bir işlev yükler olmam, cümle kurmalarımdaki bir özelliktir. Dikkatli olmadıkça da cümle okuruna anlamsız ve saçma sapan gelir. Bir kez dikkatli olup, bu tür bilmeyi sindirdikten sonra da, artık anlamama diye bir şey söz konusu olamaz.

Yazarken nasıl oluyor bilmiyorum böylesi bir yola kaçıyorum. Her halde aklıma gelenleri unutacak olmanın paniklemesi ile anlatımı en kısa cümlelere dönüştürür olma kaygısındandır. İkinci olarak yüklem bilgiler bir hatırlatmadır. Ve bir sözcüğün farklı anlamını da bilir olmanın varyasyon ifadelerle bu cümleyi daha anlaşılır yapmanın (yapar olmanın) , çağrışımsal olarak hatırlamanın istenmesidir. Tabii ki bu tür öğrenme oluşmalarını geliştirmemiş olmamızdan ötürü de, yazılanlarımın anlaşılmasını zorlaştırıyor olmalıdır.

25.07.2009