Şiir, malzeme olarak sözcükleri kullanan bir sanat dalıdır. Malzemesi sözcük olan şiirin yapıtaşı “imge”dir. İmge (hayal, image) , en az iki sözcükten oluşan ve duyulur bir kaynaktan gelen tasarımdır. Alexander Potebnya; “imgesiz sanat olmaz, şiir ise hiç olmaz” diyor.
Şiir de müşahhas – mücerred davası vardır. Nedir bu dava? Konuyu ilk kez 1954 yılında Asaf Halet Çelebi ‘mücerred şiir’ ve ‘müşahhas malzeme’ bağıntısı üzerinde yazdığı makalelerde ortaya koyar “Sanatkârın müşahhas malzeme ile inşa edeceği şiir âlemi, bizim kafamızda mücerred hayallere yol açar: Şiir bize tıpkı hayatta olduğu gibi müşahhas malzeme ile mücerred bir âlem yaratır” demekte.
Bu tartışmaları anlamak için öncelikle Müşahhas (somut) ve mücerred (soyut) kavramlarının neyi kastettiğini anlamak gerekir. Somutun, duyularla kavranan, soyutun ise düşünceyle kavranan şeyler olduğunu söyleyebiliriz. Hatta görsel şiiri müşahhas = somut şiir olarak kabul edenler vardır.
Hilmi Yavuz ise buna karşı çıkarak Asaf Halet Çelebi’nin, ‘hayal’ ya da ‘imge’nin ‘mücerred’ yani, ‘soyut’ olmadığını söyleyerek onun hataya düştüğünü söylemekte. Ona göre “imge ya da hayal, somuttur, müşahhastır; – zira somutun kriteri, tasvir edilebilir olmaktır. Başka türlü söylersem, imgenin ya da hayalin zihinde olması, onun ‘soyut’ olduğu anlamına gelmez. Zihninizde canlandırdığınız bir resim, mesela, oturma odanızın resmi, bir imgedir; zihindedir; ama tasvir edilebilir” demektedir.
Tamamını Oku
