Abdullah Atay - Maniler Ve Tarihçesi Şii ...

(Arapça ma’na, ma’ni’den) ...
Türk edebiyatının en yaygın bir şiir türü..Mani genellikle a a b a düzeninde kafiyeli
anonim şiir türüdür.
Halk arasında dil ve gelenek ortaklığı bakımından geniş bir coğrafi alana yayılan maniler çoğunlukla yedi heceli,birinci,ikinci ve dördüncü dizeler uyaklı,bağımsız dörtlükler biçimindedir.Uyak düzenleri değiştiği gibi,beş,altı,sekiz,on,on dört dizeli olanları da vardır.Dizelerdeki hece sayısı beş,sekiz ve on bir olan mani veya başka adlarla adlandırılan anonim dörtlükler varsa da,fazla yaygın değildir.Irak Türkmenleri arasında, Anadolu’nun her yerinde,İstanbul ve Rumeli’de Kırım Tatarlarında ve Azerbaycan’da mani türünün yaygın olarak bilindiği ve değişik adlarla kullanıldığı saptanmıştır.
Mani,Kırım Tatarlarında mane,Azerbaycan ve Doğu Anadolu’da bayatı, Irak Türkmenlerinde hoyrat,Denizli’de mana adını alır.Doğu Karadeniz bölgesinde iki dizelik manilerde vardır.Manilerde anlatılmak istenen tema son iki dizede yer alır.Maniler yazarları bilinmeyen folklor ürünleridir.Belli bir makamla okunur.yaygın temaları aşk ve özlemdir.
Çoğu yörede mani söylemek için ‘mani düzmek,’mani yakmak’ ve’ mani atmak’ deyimleri kullanılır.Mani düğün,ölüm,ayrılık.buluşma ve gurbet vb olaylar karşısında sevinç,üzüntü gibi duyguları en güzel yansıtma aracıdır.
Kafiyeleri cinassız dört mısralık manilere düz mani veya tam mani denir.ilk mısraın yerine bazen anlamsız da olan kelime öbeği geçen cinaslı manilere küçük mani adı verilir.