Kurtuluşun Felsefesi 159 Şiiri - Yorumlar

Siz bilmeseniz de "kolektif egemenlik sizin dışınızdadır." İşte Osmanlı yönetimi içine dahil edilen ilk Meclisi Mebbusan El mana anlayışlı yaşam çelişkisi içinde az az biriken oluşumlar olmakla geçmişten gelen sizin dışınızdaki bu bilincin tezahürü olmakla, tam da arkaik olan bir kolektif bilinçti.

Arkaik kolektif bilinç, El egemenliğinden hareketle güncelin içinde hakimiyeti milliye türü söylem şekline gelmişti. Köleci geçmişten beri gelen; El temsilcisi irade saltanattı. Saltanatın iradesi önce, hakimiyeti milliye ile kısıtlanıyordu. Sonrada tümden kalkacaktı.

Aslında Meclisi Mebbusanın açılışında saltanat oligarşisi yine kendi iradesi üzerinde olacak bir meclis iradesini tanımıyordu. Aksine son söz yine saltanatındı. Yani padişahın iradesi kati olmak koşuluyla padişah iradesi yanına meclisi Mebbusan iradesinin tavsiyesinin varlığı ve meşruluğu kabul oluyordu.

Bu mukavele şimdiki anlayışımıza göre size demokrasi ve egemenlik gibi gelmeye bilir. Burada önemli olan saltanatın yanında, saltanatın egemenlik ve iradesini az çok "paylaşan meclis gibi bir gücün varlığını” haldeki saltanatın hissetmiş olmasıydı.