43]Dini yaşam Osmanlı'da artık geçmişteki toplum yapılaşmaları gibiydi; aktüel değildi. Osmanlı, sanayi dönüşümlerinin ve toplumsal, sosyal yapılaşmaların çok kısmi de olsa dönüşümünü yaşıyorlardı. Bu minicik adımlar dinin toplumsal hayattan elini eteğini çeker olmasına dek şiddeti ile yüz yüze gelişti.
Hiçbir somutsal üretim gücü ve üretim ilişkileşmesini ortaya çıkaramayan, inançsal halksal gücün aksine, toplumsal yapılaşmadaki nesnel ve somut üretimlere engel olması vardı. Dinler bu açıdan yüz yıllardır sürecek olan bir karşı koyuşun, bir cendere oluşun, şiarını hep taşımıştırlar.
İlmiye sınıfının, hem bilmezlik ve hem de halka değin istismarcı melanetleri yüzünden, Osmanlı kimi zaman olacak olan ne toplumsal ilişkilerini ne de üretimsel ilişkilerini, güncel olaraktan düzenleştirile biliyordular. Olası her değişme ve bilgi akışı olan gelişmeyi, yararcı kullanım pratikliği açısından değil de, melanetleri yüzünden; 'Gâvur icadı' olup olmadığı, ekseninde değerlendiriyorlardı!
Tüm dünyayı ve olayları anlama ve algılama skalaları bu idi. Osmanlının gerileşmesinde din adamları sınıfının angajmanı ve prangacı gericileşmeleri bu çöküşün de en büyük etkeni ve amili olmuşturlar. Açıkçası muazzam Osmanlı kültürü içindeki yönetim erkinde olup biten, din adamları sınıflığı eliyle sürü güdeceğim denişle; ‘cehaletin değer’ yapılması idi!
Tamamını Oku
Bu şiir ile ilgili 0 tane yorum bulunmakta