19]İkinci neden olaraktan, bu tamamen savaş sonrasının, tek adamından sonra, ikinci adam, ikinci tek adam olmak isteyişin, ya da doğal olarak gölgede kalışın, güç ve hırsının; isteyerek ya da istemeyerek, girdiği mücadele yollarının, benci, kin ve kışkırtma tohumudur da.
Çünkü bu tutum, kendisini, nerede ve nasıl varlaşıp ortaya koyacaksa, öylece o yerde kendisini ortaya koymaktan başka çaresi yoktu! Bu yerler en ulviden en sade yere değin uzanabiliyordu. Gazi'nin yolunu deneyemezdi, çünkü hem kapasiteleri dışındaydı hem halı hazırda Gazi, o yolu, onların kendisinden daha iyi yapan bir tutumdu.
Toplumsal yapı, benci tavrı taşımaz. Toplumsal yapı, bir bilim adamı haddi ve bir mayi absorbe oluşu gibi bünyeye alınışı tanır. Gazi, kendinin bir Osmanlı mazisi ve birikimi olduğunu biliyordu. Mümtaz kişilik olan Gazi, o yapıdan çıkan bir gebeliğin, sonlanan doğumu idi.
Hiçbir doğum travma değildir. Böylesi bir telakki bile olmaz. Doğum doğaldır. Ancak doğumun sancı ve acısı doğum yapanda, vuruk olabilir. Ama bu doğum yapan için mutluluk verici bir travmadır. Ki tekrarını isteyen süreçle, doğum yapanda yeni doğumlara da devam isteğini gösterir. Aşılmayacak, gerici, bencil bir travma değildir.
bir güvercin uçurup kıtalar arasından
çağırdın beni
geçerek birer birer sürgün kanyonlarını
derbeder koşup geldim ışıldayan tahtına
yarım koyup bir bardak kurşun rengi çayımı
