15]Devletin desturu olmadan talep edilemeyeceğinin algı yaratıcı baskısı, yüzyılların aktarım birikimi ile ruhuna işletilmişti. Nesine gerekti fevri davranmak! Mevcut nizam, razı olan kullarına devlet; kendisinin, güvence olmasının garantörlüğünü iyice benimsetmişti. Yönetimin bir ihanet içinde olacağı, düşünülemezdi bile! Halkın bu türden umursamazlıklar içinde olması da; ortak kararların çabuk oluşmasında ve katılımcı girişmelerin engel olunmasında, bir olumsuzluk çiziyordu.
Bu duygularla içinde yoğrulan halktan, kararlı bir insansal yapıların oluşması pek kolaylıkla mümkün olmuyordu. Ve böylesi olumlu oluşmaların da iki yıldan daha önce ortaya çıkmasını da köstekliyordu.
Ümmetçi yapılanma ve şartlanmalar içinde, sizlerin sözleşen, talep eden, hakları olan ve haklarını arayan vatandaş oluşunuza değin yaklaşımlarlan çalışmazdı. Zaten çağdaş ve konjonktürsel olmayan devlete ‘kulluk anlayışı’ da buydu. Padişah halka ‘kullarım-kölelerim’ derdi. Köle de mutlak itaati gözetilen esir insandı. Dinsel dokulu teokrasi anlayışının temeli budur.
Oysa çağdaş toplumlar tek otorite merkezi ile toplumun sözleşildiği, peş peşe sık sık sözleşmeler dek akitlerin düzenleşilmesi demokrasisiydi. Otorite sayılan merkezleden toplumun talepler yaratmasıydı. Oysa dinde; ‘Allah dilemedikçe siz dileyemez idiniz.’ Talep koymanız da; ‘Allah’ın’ dilemesi içinde yoktu.
>Hayat yaşanmışlar içinde kötü
>Yaşanmamışlar arasında ise
>Anlamsızdı
>Gidişinle geceler
>Nefret saçıyordu gülüm ve ben bu nefretler
