Kitap Nasıl Yazılır Şiiri - Samet Koman

KİTAP NASIL YAZILIR MUHTEVASI NE VE NASIL OLMALIDIR?
Kitap, yazı, tiyatro eseri yazılırken yazının içinde yer alması gereken olgular, bunların kaynakları ve nasıl olması, ne ihtiva etmesi gerektiği aşağıda kısım kısım verilmiştir. ( KAYNAK: Samet KOMAN )

EYLEM KAYNAKLARI
1. Hafızadaki gerçekler, iç dünyada yaşanılanlar,
2. Hissedilen güçler,
3. İçsel duygu düşünce kaynakları,
4. Olayların etkilerine karşı verilen tepkiler ve bu tepkilerin zincirlemeleri,
5. Olayın oluşundaki bedeni hareketler,
6. Günün geri kalanı için düşünülen düşünceler,
7. Olayın uzantıları ve bu vesile ile geleceğe bakış,
8. Duygu, istek ve iradenin birbirilerini kışkırtması,
9. İrade ve duyguları aktifleştiren eylem düşüncesi,
10. Bilinçaltına kendiliğinden kaydolan küçük amaçlar,
11. Olayların iç ve dış yönleriyle ilgilenmek, eylem oluşturan kaynaklardır. Yazıların en önemli, canlı, sürükleyici özgün yanını eylem kaynaklarından dökülenler yani yazılanlar oluşturur.

EYLEM OLUŞUMU: Heyecan İstek
Duygu + İrade = Eylem
Düşünce Eylem

EYLEM, Geniş kapsamlı, derin ve karmaşık olabilir,
Akılcı, tutarlı, gerçek bir iç sebebi vardır.
Eylemlerin eylem doğurganlıkları vardır.

HEYECAN VE ADRENALİN KAYNAKLARI

1. Heyecanların oluşturdukları amaçlar çok önemlidir,
2. Hayali kışkırtıcılarla güçlendirilirler,
3. Duygularla beyine bir şeyler anlatılıp ve akabinde insanı düşündürerek yaşanırlar,
4. Zincirlemeli, çoklu eylemler hız ve gerginlik oluşturur,
5. Tepkiler sonucu doğan çatışmalar ve sorunların çözüme kavuşturulması canlılık oluşturur.
6. Duygu başlangıcında incelik ve derinlikle adrenalin vardır,
7. Zayıf duygu ve düşüncelere bedeni eylem desteği verilerek heyecanlar yaşanabilir,
8. Bazı heyecan ve adrenalin kaynakları olay hatıralarının geniş bir sentezini içerir ya da oluşturur,
9. Bazı yaklaşım yollarıyla bulunurlar ya da açığa çıkarılırlar.

ETKİ OLUŞTURAN KAYNAKLAR

1. Umulmadık durum tepkileri,
2. Heyecan sonucu oluşan amaç çok çok önemlidir,
3. Oluşturduğu özgün hayallerle dikkati çeken, inanç(yani inandığımız düstur edindiğimiz inançlar değerler ) ve gerçek olan olgularla ilgili duygularımızı doyuran tanımlanmış, hazırlanmış bir asıl amaç ve içgüdülere yönelik tema çok etkilidir.
4. Seslerin ve olayların içimizde duyulup sürdürülmesi etkilidir,
5. Olayların dış yönünün karakterin psikolojisi ile anlatılması etkilidir,
6. Okuyanlarda yaşanmış etki bırakıp hatıra oluşturan roller etkilidir,
7. Duygunun heyecan katılarak sunulması etkilidir,
8. Sözlerin her tekrarında aşama aşama derinleşme sağlanması etkilidir,
9. Gerçek oluncaya kadar, gerçek heyecanlar yaşanıncaya kadar eylemlerin içine hayat katılması etkilidir,
10. Çevre, ortam ve şartların olayı ve duyguları desteklemesi etkilidir,
11. Eylem sözcükleri ile anlatılan amaçlar etkilidir,
12. Dekorun resmin iki boyutlu görüntüsüne üçüncü boyutun katılarak derinlemesine işlenmesi etkilidir,
13. Kışkırtma, canlı amaçlar, amaçlara bölme, inandırıcı bedeni eylem, duygu düşünceyi gösteren ve sonuçlandıran konuşmalar, canlı duyuş düşünüş havasını dekoru etkilidir,

Etki Üzerine:
İnsanların içsel ve dışsal araç ya da yollarla olayların, durumların, kişilerin ve nesnelerin kendisine etkisine göre kendilerini düzenlerler ve onları etkilerler.
Önemli bir noktadaki tersi davranış(ses, düşünce ve eylem olabilir) etkilidir.
Amaca yönelik düşünceler irade ve duyguyu etkiler,
Büyüleyici amaçlar, heyecan, irade, duygu ve isteklerin üzerinden etki oluşturur,
Gerçeklerin şiirleştirilip sanatlaştırılması etki oluşturur,
Dekor ve çevrenin fotoğrafik görünürlüğü etkilidir,
Olayların sentezi, özü, genel etkili ve derinliğine hissettirdikleri, şiirselliği etkilidir,
Olayın rahatça kavranacak hızda anlatılması, hissedilebilmesi etkilidir,
Rollerin canlı duygularla geliştirilip pekiştirilmesi, boşluğa yer verilmemesi etkilidir,
Hikâyelerin parçalanıp incelenerek somutlaştırılıp sunulması etkilidir,
Kavşak veya aşamalarda yer alan işaretler etkilidir,
Bir günün tüm ses ve belirtileri ile işlenmesi etkilidir.

ÖZGÜNLÜK:

1. Bütün toplumu ilgilendiren genel konular ölümsüzlük sağlar.(Aşk, özgürlük, büyük sevinç, acı… )
2. Yapılan her şey duyguyu geliştirmeye ve güçlendirmeye yönelik olmalıdır. Duygu ve Eylem listesi düzenlenebilir.

3. Kısımların özünü, temelini amaçlar oluşturur. Özü temeli amaçlar kazandırır.
4. Amaçta, eylem(hareket), İstek, gerçeklik, motivasyon, kuvvet olmalıdır.
5. Kendiliğinden oluşan umulmadık eylemler (ruhi, bedeni... eylemsel ) özgün çalışmaları uyarır. Yeter ki üstün amaca ve sürekli eylem çizgisine uygun olsun.

SÜREKLİLİK

1. Karakter benliğimizi başkalaştırmalıdır,
2. Yaşantımızda listesini yapacağımız hayat çizgimizi uzatacak uzantılar var mı? (1 gün için )
3. Üstün amaç karakterize edilip akışa sindirilmelidir,
4. Önce olayın pürüzsüz ve sorunsuz akışı yazılıp sonra da olumsuzlukları eklenebilir.
5. Amaç ve bileşimlerine göre ruh devamlı olarak şekillenir.
6. Gidişat bir öncekine bağlanır ya da bir önceki ile birleştirilirse geçmişten geleceğe sürekli ve bütüncül akışın devamlı gidişatı oluşur.

7. Karakterin sahne dışında ya da geçmişte yaşadıkları ile olaya ya da sahneye giriş sebebi anlatılarak bütünlük sağlanır.

8. Asıl amaç dikkatleri konu- düşünce-duygu yumağına çeker.
9. Diğer ya da küçük amaçlar sürekliliğin ve asıl amacın canıdır, mucizevî tarafıdır,
10. Bütün olayın çeşitli kısımlarındaki amaçlar canlandırılarak ya da gerçekleştirilerek asıl amaca hizmet ederler. Sonra da hepsi genel amacı çıkartırlar. Amaçlar ağacı oluşturulabilir,

11. Amaçların biri birine bağlı olması ve ardışık sıralanması sürekliliği sağlarken anahtar görevlerde gerçekleştirip birleşerek odağa yönelip asıl amacın can üfleyici mucizevî taşı olurlar,

BAĞLANTI KURMA

1. Asıl ya da temel amaç bütünün tamamında her kısımda var olmalı bu da istenen mesajı veya öğretiyi vermelidir. Yani bütündeki her kısım mesajı vermeye yönelik çalışmalıdır.

2. Bireysel özellik taşıyan tüm küçük amaçlar düşünce, duygu ve eylemler asıl amacı gerçekleştirmeye yönlendirilir. Genel bağ çok güçlü olmalıdır.

3. Okuyucu veya seyirciyi etkimiz altına alarak otomatikman bağlantı kurmuş oluruz,

4. Toplumu etkileyen kişi ve karakterleri dominantları etkileyerek onların ilgili oldukları etkileme alanı üzerinden onların gücünü de kullanarak toplumu etkileyebiliriz,

5. Yaşanılmış heyecanlarımızdan oluşan heyecanlar arşivinden ya da havuzundan ilgili heyecanları tekrar yaşayabilmek ve bu heyecanları yaşatabilmek için her heyecan olayını uygun kelimelerle anahtarlayabiliriz.

6. Doğal olarak gelişen olayla ilgisi olmayan dış olaylar ansızın sahici bir yaşam soluğu üfler,

7. Bilinçli olarak kullanılan psiko-teknik yöntemlerle sonuçlar bilinçaltına sürüklenebilmektedir. Yine psiko-teknik yöntemlerle tabiatın içindeki gizli ya da saklı renkleri uyararak özgün eylemlerin oluşmasına kaynaklık edebilirler.

8. Bireylerin iç dünyasına, asıl benliğine, gerçek ve canlı kişiye ulaştıktan sonra bağlantıya geçeriz,

9. Karakter duygularını karşı karaktere ulaştırmalıdır, bu nedenle rolünde erimelidir,

10. Duruma göre kişilerle, nesnelerle, kendimizle, yalnızlıkla duygu alış verişinde bulunmalı bu husustaki yeteneklerimizi sergilemeliyiz,

11. Karşı karakterin vermek istediğini hissedip, bakışlarımızla hissettiğimizi gösterip, onun duyuş düşünüş havasına yaklaşıp bağlantı kurarak vermek istediğini alırız,

12. Olayın geçtiği 3 boyuta yani zaman, mekan(yer), olayın seyri ne 4. Boyutta eklenerek bu şartlarda yaşanan olayın zihinlerimizdeki, duygularımızdaki, iç dünyamızdaki yayılışı veya etkileri eklenir.

GERÇEKLİĞİ SAĞLAYAN HUSUSLAR

1. Mimikler, bedendeki ifadeler,
2. Olayların etkilerine karşı bedeni karşı koyuşlar,
3. Olayın fiili hareketleri,
4. Olaylardaki uygunluk,
5. Kasların durumları, hareketi ve durumlara göre girdiği düzenler,
6. Sezilen tehlikelere karşı tedbir aldıran koruma içgüdüsü,
7. İnsanların nesneler ve karşılaştıkları durumlarla duygu alış verişi yapması,
8. Ortam, kişi ve nesnelere göre insanların kendini ayarlaması,
9. Karakterin sesinin sesi ulaştıracağı konuma göre ayarlanmış olması ayarlandığının anlatılması,
10. Karakterin kendi rolünü oynayıp okuyucuya ve karşısındaki kişiye karşı oynamamasına dikkat etmesi,
11. İlgili karakterin yaşadığı şartlara göre empati kurarak durumu yaşayarak gösteren karakter, olay, durum sunumları,
12. Heyecanların samimiyet taşıması,
13. Yaşanmış duygu ve heyecanların rolü üstlenen karakterlere aktarılarak daha canlı bir anlatış biçimi,
14. Canlandırılan, oynan kişinin tabiatı kendi varlığının canlı unsurlarını taşıması,
15. Göz kişinin aynasıdır: Bakışlarda karakterin derinliklerinden yansımalar olmalıdır,
16. Karakterin görüntüsünden, bedeninden dışa vuran akımlar, hisler, tavırlar, ifadeler… aktarılmalıdır,
17. İşlediğimiz konu da isteklerimizle aynı doğrultuda isteklerimizi karşılayan ve karşıda yer alanların, okuyucuların iç dünyasında tepki oluşturan, etki oluşturan asıl amaca önem verilmelidir. Asıl amaç aktaranların ve aktarılanların özünde var olmalıdır,

18. İç dünyanın ve yaşanılan heyecanların etkilerini bedenden yansıtacak şekilde yazı ele alınır,
19. Duygular eylemleri yönlendirmemelidir yani sebepsiz kıskançlık, sevinç, isteksizlik vs. olmamalıdır,

20. Yazılan yaşayışlara alışık ya da aşina olunmalıdır,
21. Bilindik olayların yaşattıkları sonuçları ile uyumlu olmalıdır,
22. Gerçek, içtenlikle inanılan şeydir. Gerçeğe dair bol bol, kesitleme yapılmalı, örnekler verilmelidir,
23. Belirsizlik ve kuşkunun olumsuzluklarından kurtulmak için yazıya kesinlik ve açıklık hâkim olmalıdır,
24. Yapmacık amaçlar ve göstermelik hareketler olayı yapmacık, şüpheli kılabilir.

25. Olay yazılmadan önce değişik versiyonlarıyla zihinde bol bol prova edilebilir,
26. Olayları bedeni olarak olay atmosferinin geliştirdiği psikolojik havada sunmalıyız,
27. Gerçeklik aslına uygun olarak tüm yönleriyle akmalı, aşırılık ve yapaycılık olmamalıdır,
28. Olayın yaşandığı, oluştuğu ortamın yaşantısı ya da yansımaları da olayın işleyişinde ya da olayın içinde olaya eşlik etmelidir,

29. Modeller ve karakterler kendisini ilgilendiren çağın tüm özelliklerini taşımalıdır: Dolayısı ile olayın geçtiği çağı karakterize edip olayla ilgili ve bağlantılı kısımlarını aktarmalıyız,

30. Klişe barındıran, boş bırakılan kısımlar taşıyan ve süreksizlik oluşturan yazım akışlardan uzak durmalıyız,

31. Zorlu fikirleri kısımlarına ayırıp, inceleyip, somutlayarak sunmalıyız,
32. Çevrenin duygu üzerindeki etkileri aktarılmalıdır, çevre duygularla işbirliği yapmalıdır,

33. Beklenmeyen dış olayların canlı gerçekçi sesleri, gerçeği getirerek saydamlık sağlarlar. Böylece gerçeğin dokunuşu ile yapaylık ve yanlışlık kaybolur,

34. İdeallerin ve kişiyi ya da olayı tanıtıcı kavramların tabiatı bilinmelidir. Fikir savaşcılarının, milli kahramanların ruhu, yaşantımızda var olan en önemli hususların tabiatı bilinmelidir,

35. Her kavşakta etkili ve gerçek ya da elle tutulur bir seviye işaretçimiz olmalıdır,

36. Olayları aklımıza kazınan etkileyici, en bariz özellikleri ve intibaları ile hatırlarız. Ayrıntılarıyla değil. Bu öz, arı, özel bilgileri daha etkili, sağlam şiirsel bir yapı kurar.

UYGUNLUK VE UYUM HUSUSU,

1. Asıl amaca veya hedefe çalışılmalıdır,
2. Gidişatın sürekliliği desteklenmeli, bu şekilde sürdürülmelidir,
3. Bağlantısı kurulup: Çevre, insan, olaylar ve iç dünya ile alış veriş yapılmalıdır,
4. Olaylar bedenle yaşanıp, ruhuyla sergilenmeli ortamına, psikolojisine ve şartlarına göre hareket edilmelidir,
5. Olayın ilgili yönleri ile, kavramları ile, sırları ile ilgili ve lazım olan ayrıntıları ile ilgili bilgileri yüksek doğrulukta bilmeliyiz,

6. Yazar dopdolu, disiplinli, bilgili, diğer dünya yaşamları ile ilgili bilgi sahibi olmalıdır,
7. Yazıda geçen karakterlerin önemli rolleri ya da sahneleri ile ilgili kısımları elden tekrar tekrar geçirilmelidir, en sonunda ise en etkili olan şekli yazılmalıdır,

8. Amaca varışın tüm ayrıntılarını avucumuzda tutmalıyız bundan sonra yazıyı yazmalıyız,

9. Kısımlardaki amaçlar rollerin ana tema ve yönüne göre hazırlanır,

10. Yazı karaktere, kurguya ve ortama, şartlara uygun olmalı,
11. Bağlantı kurulacak kısmın hitap ettiği duygu veya duyguları kullanarak iç dünyası ile bağlantı kurup olması gerekeni bulalım,
12. Güzel olanını orantılı ve ölçülü aktarmalıyız,
13. Olayın geçtiği yer veya ortamla birlikte yani olayın yeri, çevresi, dekoru, havası, psikolojisi… ortamdaki değişimleriyle birlikte fotosunu çekmeli ve böylece aktarmalıyız,
14. Asıl amacımız ve sürekli fiili yaşayış ya da akış her şeyin üstündedir.

KİTAP YAZIMINA DAİR NOTLAR - 1
KİTAP YAZIMINA DAİR NOTLAR - 2
KİTAP YAZIMINA DAİR NOTLAR - 3