Kınalı Zade Ali Çelebi (Gülce-Bahçe) Şii ...

Feyzullah Kırca
342

ŞİİR


9

TAKİPÇİ

KINALIZADE ALİ ÇELEBİ (Gülce-Bahçe)

Ta uzaklardan esen, umut yelleri gibi
Bin beş yüz on bir günü, yazın gülleri gibi
Isparta’da doğar da, babası Emrullah’a
Sevgi sunar gözleri, sevda gölleri gibi
…Emrullah Efendi kadılık mesleğini icra eder

Tamamını Oku
  • Müjgan Akyüz
    Müjgan Akyüz 02.07.2010 - 07:37

    Belgesel değeri olacak nitelikte emek verilmiş bir çalışma.
    Tebrik ediyorum,selamlarımla.

    Cevap Yaz
  • Fatima Humeyra Kavak
    Fatima Humeyra Kavak 29.06.2010 - 22:07

    Allah nazarlardan korusun, cook üretken velüt bir sairsiniz...Siir yolunda basarilar diliyorum, bu güzel eserinizi Güldeste'mizde paylasiyorum hocam...
    Tam puanimla listemde...Tebrikler...


    Kınalı Zade Ali Çelebi (Gülce-Bahçe)
    KINALIZADE ALİ ÇELEBİ (Gülce-Bahçe)

    Ta uzaklardan esen, umut yelleri gibi
    Bin beş yüz on bir günü, yazın gülleri gibi
    Isparta’da doğar da, babası Emrullah’a
    Sevgi sunar gözleri, sevda gölleri gibi
    …Emrullah Efendi kadılık mesleğini icra eder
    …..Sevda bülbülleri gibi, dost dost deyip dosta gider.
    …… Fatih Sultan Mehmet'e de
    ……..Şehzadeliği döneminde hocalık eder.

    Uçarı rüzgârlar ki onun dağlarına tutunan
    Güller diyarı Isparta diye cihana nam salan
    Ali Çelebi ilk tahsiline doğduğu yer olan
    Bu günkü renk çağıltısı, bu gül şehirde başladı.

    Sonra üç kıtanın, geçiş köprüsü
    Yedi büyük tepe, olan örtüsü
    Eyyub’u kuşatan, fetih dürtüsü,
    İstanbul’a gelir, devam ederek
    …Akrabası Kadir Efendinin nezaretinde
    ….Tahsilini ikmale çalışır, taviz vermez zarafetinde…

    Mahmut Paşa, Davut Paşa ve eski Ali Paşa
    Medreselerini bitirirde bu doğrultuda
    Fatih’teki üniversiteye girer de sonra
    Tanınmış müderrislerden dersler alır burada
    … Bunlardan biri Kara Salih Efendi
    ….. Bir diğeri de Kamil Çivizâde kendi
    ……Bin beş yüz yirmi dokuzda onun yardımcılığını üstlendi…

    *
    Ali çelebinin Müderris, olmasına gelince sıra
    Yırtılırca göz perdeleri, yollarda gözleri o ara
    …Sıra beklendi, töre beklendi, umutlar tükendi
    ….Ebussuud Efendi’den ses soluk çıkmadı, seda eğlendi.

    Onun uhdesindeydi, tayin etme yetkisi
    Belki var, belki yoktu, bilinmedik bilgisi
    …Oysa Kınalı Zade Ali Çelebi’nin
    ….Gönül sarmalında bir sevda kabarıyordu derinden
    ……Bilgisi ve faziletine rağmen
    …….Bir türlü onay gelmiyordu Ebussuud Efendiden.

    Belki de buna tek sebep, hocası Çivi Zade’ydi
    Kınalı zade Ali’yse, onun yardım amadeydi…
    Belki de bu beklemenin, vardı bir başka sebebi
    Sebebi neyse neydi de, geceler güne gebeydi
    ….Belki de bu sadece, kendince bir bahaneydi
    …..Lakin Kınalı Zade Ali’yi fazlasıyla üzmekteydi.
    ……Görev beklemekten bıktı, sabrıysa tükenmekteydi.

    Sonunda teklif etmiş olduğu bazı eserleri alıp
    Efendinin karşısına dikilirde kapısından dalıp
    Edep, hayâ, saygı ve sevgi sınırları içinde kalıp
    Niçin geldiğini soran Ebussuud efendiye sordu

    ‘Memuriyet ve müderrislik görevimizi almak için
    Kulaklara bildiklerimizi anlatarak salmak için
    Öğrencilerimiz arasında mutluluğa dalmak için
    Devlet ricalinin kapısını mı aşındıralım diye sordu

    Biz bu görevi hakkımız olarak almayı istiyoruz
    Bunun için çalışıp haklı hayallimizi besliyoruz
    Yazdığımız bu eserlerle müderrisliği bekliyoruz
    Bizim hak etmediğimiz bir şey mi bu göre diye sordu
    ….Başka kapıları aşındırmak gerekse bilelim
    ……Bilelim de ona göre hareket edelim’ dedi.

    Ebus Suud Efendi dinledi çelebinin sözlerini
    Dikkatlice süzdü de ilahi aşk fışkıran gözlerini
    Dinledi ve genç müderris adayımızın eserlerini
    Şöyle bir güzel inceledi eserlerinin özlerini
    …….Edirne’deki Hüsamettin Medresesine tayin etti derhal.
    ……..Sözleri yüreğini çağıldatmıştı her hal
    ………Dirençli bir yaşam türküsüyle
    ……….Görevinde yüksek başarı ülküsüyle
    ………..Rabbimin ismiyle deyip yol yukarı yürüdü menzilde…


    ….Ol mübarek zatı muhterem Ebus Suud efendi
    Âlicenap ve kadirşinas halini hiç bozmadı
    Bu sert tavır ve sert karşılığına da hiç kızmadı
    Onu yanındakilere güzel bir örnek gösterip
    İşte insan olanın oğlu edebinde azmadı

    Edebiyle ehliyet ve liyakatini ispat ederek
    Hakkını ister de, şefaat beklemez kimseye giderek
    Rüşvet verip de torpil beklemez büyük günaha girerek
    Meşru yoldan hakkını ister, delalete düşmez bilerek
    ……Güzel bir örnek, güzel bir örnek’ dedi gülerek
    …….Tebessüm ederek…
    *

    Kınalı zade Ali çelebi efendi
    Edirne Hüsamettin Medresesi'nde
    Bursa vilayeti Hamza Bey’inde
    Veliyiddinoğlu Ahmet paşa
    Kütahya’daki Rüstem paşa
    Sonra da İstanbul’da da
    Yaptırdı Rüstem Paşa
    Kendisi medrese

    Kınalı zade Ali çelebi efendi
    Geçti bu adrese müderris olarak
    Sonra da Haseki Medresesine
    Geçti de müderrislik alarak
    Ona bol şöhret kazandıran
    Sahn-ı Seman medresesi
    Ve Süleymaniye’de
    Görevde kalarak

    *
    Öğrencileriyle, hakça ilgilendi
    Daha çok okudu, çokça bilgilendi
    …Kınalı zade Ali çelebi efendi.
    ….Kitaplar göze indi,
    …...Beş yıllık görevde kalma sırasında
    …….İlerledi nice ilimler arasında
    Nasip oldu menzilde, görevde yükselmesi
    Eyalet Kadılığı, kazandığı payesi
    …Kınalı zade Ali Çelebi,
    ….Elli dört yaşındaydı kendisi
    …..Şam kadılığına tayin edildi

    …Sonra sırayla Mısır, Bursa ve Edirne
    …..Vilayeti İstanbul, kadılığı görevine
    Dokuz yıllık başarılı, bir yolculukla yürüdü
    Hak ve adalet yolunda, hep doğruluğu bürüdü
    Zor koltuğun ürpertili cazibesine dalmadan
    Üzerine mazlumların, ahlarını da almadan

    Gönlünün sarmalında bir sevda gerçek oldu
    Kalıcı nefeslerle, gözleri mercek oldu
    Gönül limanlarına, yağmur düşecek oldu
    Üzerine mazlumların, ahlarını da almadan
    ….Kazasker olup, Anadolu Kazaskerliğine tayin oldu

    Bin beş yüz seksen dörde, kadar kaldı görevde
    Edirne de Nıkris’e, yakalandı da gövde
    Bu illetin yüzünden, yata kaldığı evde
    Darı bekaya göçtü, kuşlar ötmez gırevde

    ….Çok başarılı bir müderris
    …..Başarılı bir devlet adamı olarak biliriz
    Üç dilde şiirler yazan, kudretlice bir şairdi
    Böyle insanlar gerekli, onlar dünyada nadirdi
    Fıkıh ve tefsir ilminde, çok güçlü otoriteydi
    Matematik ve Felsefe, ilminde de ileriydi
    …….Dönemin en önemli simalarından biriydi…
    …….. Nitekim Tecrid, Mevakıf ve Keşşaf gibi
    ……….Ünlü eserlere 'haşiyeler' de yazan bir ilim ehliydi.

    .
    …Bir başka ilginç nokta ise,
    Ona neden Kınalı zade, dendiği ile ilgilidir
    Rivayeti hak dedesi de, çok veli bir sevgilidir
    Sakalına kına yaktığı, bilinenden bir bilgilidir
    Bu yüzden kendisi ve oğlu, hasan ile tüm ailesi
    ……Kınalı zadeler diye namları bu güne belgelidir.

    Hiçbir kuşku yok ki, en ünlü eseri
    'Ahlâk-ı Alâî ' adlı şaheseri
    Olmasın isterdi ki, ahlaki bir yara da,
    Şam’da görevini yaptığı sırada
    …Suriye beylerbeyi Ali Paşa adına
    ….Yazıp erdi bu güzel muradına.

    ……Dahası Mehmed Ali Ayni'nin ifadesiyle:
    ‘Dört yüz kusur senelik bir zaman geçmesine,
    Ahlak ve yaşantının bayağı göçmesine
    Nefisler türlü türlü, kötülük içmesine
    Ve bu yolda eserler, yazılmasına rağmen
    …….Bu kitabın derecesinde kuvvetli
    ……..Ahlaki konularda dirayetli
    ………bir ahlak kitabı yazılamamıştır ehliyetli’…

    …………Birçok haşiyeler ve risaleleri
    ………..Türkçe, Arapça ve Farsça şiirleri
    ………Münşeat ve tefsirden mübahaseleri
    .……Olmak üzere on ikiyi aşkın eserleri
    .......Yazan Kınalı Zade Ali çelebi;
    …..Söyler bir konu da fikrini şöyle
    …Aktaracağım onu size, dinleyin helebi
    Toplum yapısının ana unsurları
    Dört madde çevirir, insanda surları
    Su, ateş, havayla toprak anadır der,
    Değinelim buna, bakalım ne söyler;

    *
    'Hayatta
    Toplum yapısı
    Dört şey ile kaimdir;
    Nasıl insan için su varsa,
    Toplumların suyu ki ulemadır.
    En geniş anlamda bilgiyle var olmadır
    Ulemalık toplumda ilimle hayat bulmadır.

    İkinci
    Unsur şudur ki;
    Ateş ısıtan bir yar,
    Nasıl ki insana ateş var,
    Topluma ateş muharip güçlerdir.
    Bunlar işini yapmayıp görev savsaklar
    O zaman toplumun hali yanan acı içlerdir.

    Üçüncü
    Unsur şudur ki;
    Toprak saklar baharı
    İnsan ki muhtaçsa toprağa
    Toplum da tarıma ihtiyaç duyar
    Çiftçi ürünler üretip koyar ortaya.
    Toplumun toprağının teşkil eder çiftçi ağa…


    Dördüncü
    Unsur şudur ki;
    Hava nefeslik bir yar,
    Nasıl ki nefessiz ölüyor.
    Toplumun ise havası tüccardır.
    Zaruri malların olduğu uzak diyar
    Tüccarla toplumların istifadesine sunar…'

    *
    …..Diyen Kınalı zade Ali Çelebi;
    'Toplumun temel meselesi, bu unsurlar arasındaki
    Dengenin iyi korunması, işleyişler sırasındaki
    Birinin üstün gelmek için, saldırısı sırasındaki
    Diğerine bir tecavüzü veya göreve karışması,
    ……Gözün işi kulağa, kolun işi parmağa
    ……..Kol yardım ederse, yolun gidicisi ayağa
    ………Bozulur ya bedenin düzeni.
    ……….Karışırlarsa askerler yönetime
    ………..Başlarlarsa ticaret ve de üretime
    …………Askeri güç azalır, çok olur üzeni' der…

    *
    Ve devam eder
    Kınalı zade söze;
    'Bir hikâyedir
    Söylenir dilde dile
    Kisra Hürmüz’e
    Söyler vezirler bile
    Dinle bir hele
    Başka beldeden, göze
    Hoş gelen cevher,
    Taçlar ve de mücevher
    Gelmiş biz gördük.
    Saraya satın alıp,
    Satarak zengin
    Olmaya tez yürürdük'
    Diye arz ettiler.

    Hükümdar cevap verdi;
    'Hak Rabbim bize
    Saltanat nasip etti.
    Ticareti de
    Halkımıza bu yoldan
    Rızık temine
    Vesile için verdi.
    Biz hükümdarlık
    Onlar ise tüccarlık
    Herkese ödev
    Güzel yapmak öz görev'
    Dedi, ders arlık
    Bilsin bunu insanlık….

    *
    ….Yine eserlerinden birinde rivayet edilir ki;
    Japon devleti, ilk hükümdarı
    Şogun Leyasu, ismi medarı
    Son savaşını, kazanıp geçti
    Sonra bir daha, at binmemişti.

    'Kazanılır ama savaş at sırtında
    Yönetilemez ki ülke at sırtında',
    …….Demiş.
    ……..Kemal Tahir de buna ilaveten İttihatçılara;
    Vazgeçemediniz gitti, şu tabanca doyunuzdan
    Muhalefette düşmedi, iktidarda huyunuzdan
    Kurtulun dedim size de, beni hiç dinlemediniz
    Haberiniz yok ülkeme; kazdığınız kuyunuzdan

    ….Anlatamadım ben size,
    ….. Edilemeyeceğini tabancayla devlet idare…
    Tabancalık iş değil bu içine düştüğümüz bela,
    Üstesinden gelinecek iş değil tankla topla bile.
    Adalet ve hukukla kalkınmadan gerisi nafile
    Çıkar benim ülkem düzlüğe sevgi ve hoşgörü ile'
    ……….Diyorum bende okuyan gönüllerinize…

    Feyzullah Kırca
    Akbaşlar köyü / Dursunbey


    Feyzullah Kırca

    Cevap Yaz
  • Mücella Pakdemir
    Mücella Pakdemir 29.06.2010 - 01:40

    Oooh, sonunda bitti. Çok emek vermişsiniz. Tarihe zaten meraklıyım. Beğendim. Tam puanımla kutluyorum.

    Cevap Yaz
  • Muhammet Yalçın
    Muhammet Yalçın 28.06.2010 - 23:43

    TARİHE AYDINLIK YOLLARDA SEYAHAT ETTİREN ŞİİRİ VE ŞAİRİ KUTLARIM..

    Cevap Yaz
  • İlhan Koruyucu
    İlhan Koruyucu 28.06.2010 - 22:58

    Yüreğinize,kaleminize sağlık kutlarım.

    Cevap Yaz
  • Yıldırım Yorulmaz
    Yıldırım Yorulmaz 28.06.2010 - 21:22

    ŞİİRİNİZİ BÜYÜK BİR ZAVKLE OKUDUM
    DUYARLI YÜREĞİNİZİ KUTLUYORUM

    Cevap Yaz
  • Osman Öcal
    Osman Öcal 28.06.2010 - 12:12

    gülceye azimle devam etmeniz olumlu bir yaklaşım bu değerli çalışmanızı tebrik ediyorum feyzullah bey. selam ve dua ile.

    Cevap Yaz
  • Rabiye Tanrıverdioğlu
    Rabiye Tanrıverdioğlu 28.06.2010 - 07:18

    ◄███▓Süperdi Değerli kalemleminizi yürekten kutluyorum▓███►

    Cevap Yaz
  • Ünal Beşkese
    Ünal Beşkese 28.06.2010 - 01:30

    Bilmediğimiz değerlere ışık tutan bu çok yararlı dizi için,sizi gönülden kutluyorum Feyzullah Bey,
    Teşekkürlerim ve saygılarımla,
    Ünal Beşkese

    Cevap Yaz
  • Şerafettin Muş
    Şerafettin Muş 27.06.2010 - 23:46

    ne dinendim nede yolda yoruldum diyen usta şairin yüreğini alkışlıyorum eline sağlık üstadım saygılarımla

    Cevap Yaz

Bu şiir ile ilgili 16 tane yorum bulunmakta