"katip Çelebi'den Seçmeler -2-" İsimli ...

"Hoca Çelebi lâkabını almış olan Şeyhülislâm İskilipli Ebüsuûd b. Mehmet b. Mustafa el-Îmâdî, ilimler hazinesi ve Türk âlimlerinin en bilginidir."

"Rahmetli Ebüssuûd ilim denizlerinin dalgıcı idi... Meşhur tefsiri yazdı... Yazdığı fetvaların sayısı bin beş yüze varmıştır. Keşşaf'a bir talik yazdığı gibi, Bidâatü'l-kadi fi's-sakk ve Hidaye hâşiyesi ve Vakfü'n-nukud risalesi vardır."

"Her ilimde, âhiret, hayat, yahut insanî olgunluk hususunda muhakkak Bir dereceye kadar bir fayda vardır... Her ilmin, daha öteye geçmediği bir hududu vardır. Bizi yanıltan sebeplerden biri ilimde gayesinin üstünde bir şeyin var olduğunu sanmaktır."

Söz bahisleri mâna bahislerinden öncedir.. Nahiv, mantıktan önce okunur... Tasrif, nahivden önce öğretilir... Bazı memleket vardı ki, orada fıkhın bir şubesi olan ferayizi öğretecek âlim ya bir, ya iki tanedir; halbuki yirmi tane fakih vardır, o memlekette o zaman hesap ilmini öğretmek fıkıh usulü öğretmekten daha lüzumludur."

"Eskilerde ilk önce bir talebenin halini, seciyesini arayıp sorarlardı... Eğer onu temiz ahlaklı bulurlarsa o zaman kendisine ilim öğretirlerdi...

"Tahsilde muteber şartlardan biri de, akraniyle müzakere ve münazarada bulunmaktır."

"Her günün kendine mahsus işleri vardır. Her zaman yanında bir divit bulundurmalıdır ki, faydalı bir şey işittiği zaman onu yazsın... "İlim bir avdır, onun bukağısı yazmaktır." Yazdığını da ezberlemesi gerektir, zira ilim hatırda tutulandır..."

"Bir ilim diğerine ulaşmak için vasıtadır ve her ilmin bir sınırı vardır."

"Talebenin zekâsını anlamak için ders esnasında sual sormasında beis yoktur..."

"Mukallitlerin çoğu, söyliyenin haline bakar..."

" Onlara zahirî ibadetlerin doğru yolunu göstermek gerektir."

"Âlime düşen kendi işine bakmaktır..."

" Tek tek her insan bir büyük âlemdir."

"İnsan, ruh ve beden bakımından bütün hayvanlara üstündür. Ruh bakımından üstünlüğü, düşünme melekesi iledir ki, bununla İnsanda akıl, bilgi, hikmet ve tedbir görülür."

"İnsanın değeri ilimlerden ve güzel amellerden bildiği şeylerledir" demişlerdir.

"Kalemler, söz ordularını donatırlar."

"İnsanların akılları kalemlerinin ucundadır."

"Mir Hüseyin'den:
Kitaptan daha iyi bir arkadaş yoktur... Gönlünün muradına onunla erişirsin. Böylesine güzel bir dost görülmemiştir; ne incitir, ne incinir."

"İlim sabahının parıltısı kitaptır."

"İlim kullar için en hayırlı azıktır ve dünyada ve ahirette faydalanılacak şeylerin en faydalısıdır."

Kaynak:

Katip Çelebi, Katip Çelebi'den Seçmeler 2, MEB yy, İstanbul 1991