İttifaklar Ve Sembolizm 1 Şiiri - Bayram ...

Tarih; insana değin sosyal birliklerini, ilk kez etnik yapılar ittifakına sokuşu ile başlayan ittifaklaşma giriştirmeleri çok önemlidir. Ve bu tür ittifaklaşmalar çok değişiklikler geçirse de temel aksiyomları miladi dönemlere yakın sürelerine değin sürdü. Bu dönemlerin ahit girişmeleri olan ittifak aşması, uluslaşma ve imparatorluklar dönemine değin olan ittifaklarından, çok farklıdır.

Bu ilk dönem ittifakları, hep ilklerin ortaya konduğu girişmelerdir. Önlerinde hiç bir tecrübenin, gidilecek yola değin bir yol haritasının bulunmadığı girişmelerdir. Girilen yolda, yeni koalisyonlar pek zor kabul edilişlerin, direnç eşmesini ortaya koyuyorlardı. Bu ittifaklar, gelecekteki toplumsal olacak olanların ilk kez kurumlaştırılmalarıdır.

İttifaklar sonucunda oluşan girişmelere değin inançlımsalar, dinsel ritüel ve dinsel anlamaların, dinsel tutumlaşmaların kaynağı olacaktı. Bu kaynaklar halk içinde takip edilen bir geleneksel aktarımlardı. İttifakın, bütün inanca değin tutumlaşmalarının, o günlerin nesnel de somutu olan gerçekliği içinde, toplumsal uygulamaları bulunan, makul ve mantıklı bir yararcı karşılıkları vardı.

Süreç öyle hızlı gelişip girişiyordu ki, her ittifakın, hem onlarca çelişkileri ortaya çıkarıyordu, hem ittifakı yapının, süreç eşilmesi nedeniyle; yapı kendi değişip dönüşmelerini, ortaya koyuyordu. İlk ittifaklar kendi fay ve depremlerini indirgeyen gel gitlerin yalpası içindeydi. İlk ittifakların, etnik koalisyonlar ittifakı olan, ittifaka dek, ittifak halkı; bu yepyeni girişmelere uymakta, bunları anlamakta, mecalsiz kalıyordu.

İşte ittifakı girişmelerin, ittifakların zorunlu değişip dönüşmeye değin mantığı olan, yeni versiyon düzenletilen ilişki eşilmeleri, halka anlatılmalıydı. Ve yeni durumlar halka tutum ettirilmeliydi. Bunu yapmanın bir yolu vardı. Bu yol, en pratik yoldu da. Bu yol halkın içinde bulunduğu sosyal biçimleniş durumuydu.

Yeni olanın halka tutum ettirilişi, yine halkın sosyal birlikçi (komün) döneminden beri var ola gelen, inanca izafeler, olayları yorumlamaya özgü olan inanç mantık kalıpları üzerinde yapılacaktı. Toplumsal ilişkilerin halk üzerinde ilettirilmesi ihtiyacı, halkın inanç anlayışına sunulan sembolizmce özellikleriyle sürdürülecekti.

Oysa daha sonraki ittifaklar halkı görece, toplumdan minicik bir farkla geriden gelecekti. Bir önceki edimce tutumlar toplum dışına atılmış, düzey ve düzlemleri değişmişti. Halk görece zamanı ve zemini değişmiş parametreler üzerinde olacaktır. Söz gelimi, ilk ittifaklar, etnik gruplar ittifakı iken; sonrakiler yeni devletler ve uluslar ittifakıdır. İlk ittifaklar, kurum ve kural oluşturmanın, sosyal birliklerini ortaya çıkarmanın inançlaşan tutumlaşmalarıyken. Sonraki ittifaklar, yeniye kısmen istekli ve tepkili kendisinden önceden beri var ola gelen ittifakların ve sosyal yapıların devamı üzerinde olmaktadır.

İlk ittifaklara dek devinme alanları bilinmezken, sonraki ittifaklar, önceki ittifaklar üzerine devinme alanı bulmuşlardır. İlk ittifaklarda birlikler koalisyonu çıkarmanın sıkıntıları yaşanırken, sonraki ittifaklar, uluslaşmanın ittifakı, peşindedirler. Sonraki ittifakların menzili, yerelden genele giden evrenleşme (Dünya’ aşmanın) ittifakıdırlar. Sonraki ittifaklar sırf ittifaklar için savaşların kol gezdiği, galiplerin ve mağlupların bir ittifakıdır. İlk ittifaklar, sonraki öznelcesi daha baskın olacak anlaşmalara göre, öncekiler daha çok bir temel zorunluluğun ittifakıydı.

Hâlbuki ilk ittifaklar, hem tarihin ilk kez kaydettiği, hızlı; peş peşe değişmelerin izini taşıyordu. Hem de, ilkler ittifakının bilinmezlikler tabusunu, taşıyordular. Oysa sonraki ittifaklar daha çok bilinir olanların, deneysel olanın keyfi hinliklerini ve kullanımlarını taşıyordu. İlk ittifaklarda daha kılanın yer adı, yön adı ve bunlar gibi tanımlılarla bilinirlikleri yoktu. Ve bunların tam bir sözel ifade edilişe dek bilinmeleri yoktu. Oysa sonraki ittifaklarda isimler yer yön tanımları çoktan yerleşilmiş, tanımlıklar oturtulmuştu. İnsanların toplumsal yaşamlarından ötürü seyahatleri ve seyahatlerin getirdiği gezip görmeler nedeniyle, yeryüzünün epey bir kısmının bilinir oluşlarıyla, ittifaklar yapılıyordu.

Bu nedenle yazılarımda geçen ittifaklar dönemi derken, hep ilk adımların muammasının yaşandığı dönemlere değin, etnik birliklerden, şehir birlik koalisyonlarına, site birlik koalisyonlarına, oradan da devlet yapılarına gidecek olan ikizleşme kültürleri koalisyon dönem ittifaklarını kast edişimdir. Yani ittifakların, bir insan kucağına ittifak halkına ait, sembolleri bastırır olmanın kucaklayıcılığıyla ilk ittifaklar temsil edilirdi. Totemler ittifakını bu tür tasvirlerle sembolize eden, kucağına bastırdığı bir aslanla, bir yılan sembolizminin ifade edildiği, dönemleri konu ediyorum. Yani ilk kez oluşturulan kaynaşan kültür harç ve kültüre değin, devinme alanlarının insanlığa armağan edildiği, ilk inşa dönemlerini kast ediyorum. Değilse ittifak dönemleri denişle, bir Mercidabık ittifakı gibi dönemleri, hiç de kast edilmiyor.

İlk ittifakların kendine özgü anlaşılır olan birçok özellikleri vardır. Bu özelliklerden birisi, ittifakın herkesçe olumlanan meşrulaşmasını ortaya çıkarabilmekti. Bir diğeri de bu ittifaka değin olan yeni meşrulaşmasının sembolizmini ortaya koyabilmekti. Yani realitede olup bitenin, realitede sürenin, halk nezdinde anlaşılması ve tutum edilmesi ya da tutumların terk edilmesi sembolizmidir. Bu sembolizmin benimsenme kökü; insan kültürünün, sanı kanıcı devinmeleri üzerine şekillenmiş olan kalıp anlamalardır. Kalıp anlamalar ifade sel şekilsel bütünsel olana değin anlamalardır. Herkesçe analiz yeteneğinden yoksun olanın kabul edilen, inanç aşılmasıdır.

Yani dolma kalem kapağını, dolma kalemle birlikte toptan tanıyacaktı. Ama bir başka yerde ve bir başka zeminde, sadece dolma kalem kapağı ile karşılaşır olacaktı. Dolma kaleme ait kapağın, dolma kalemle olan yansıma bağıntılı bağdaşmasını yapamayacaktı. Bu yüzden bu anlama biçimi insanın, en temel, en rahatça oluşla, insanı yormayan, bir insan anlama düzey ve düzlemidir. Bu yüzden böylesi geniş yaygınlıktaki kültür öğreti temeline, aktarımcı anlama metodu olmasından ötürü de, inançlı mantık diyoruz.

Sürecek