İnsan-ı Kamil-Kamil olan insan

İnsan-ı kâmil, tasavvuf felsefesinin temel kavramından biri olarak ele alınmıştır,
Bu kavram daha önce tasavvufta kâmil mü’minin karşılığı olarak kullanılmıştır.

İnsan-ı kâmil, rehber, delil, kılavuz ve yol gösteren veli anlamına gelmektedir,
Ayrıca şeyh, mürşîd-i kâmil, pîr, eren ve velî kelimeleriyle eşanlamlı olmaktadır.

İnsan‑ ı kâmil, fenâfillah mertebesine eren insana denir bunu cümle Erenler bilir,
Fenâfillah olmak “beşerî iradeyi Yaratıcı’nın iradesinde eritmek” mânâsına gelir.

İnsan-ı kâmil,mutasavvıfların ortaya koyduğu fenâfillah/Allah’ta yok olmadır, Bekâbillah/Hak ile bâkîlik aşamasında kulun varacağı son aşamayı bulmadır.

Vahdet-i vücûd öğretisine dayalı fenâ düşüncesine göre Hakka gitmektir,
İnsanın amacı, beşerî varlığını alıp Allah Teâlâ’nın varlığında eritmektir.

Bu aşamaya ulaşan şahıs, ilâhî aşkla kendisinden geçerek dünyayı dışlar,
İçinde yaşadığı gerçekliği başka bir gözle mana gözüyle görmeye başlar.

Bu mertebede insan-ı kâmil, kendi beşerî iradesinden sıyrılarak gider,
İrade ve arzularından arınarak ruhî olgunluğa erişmiş insanı ifade eder.

İnsan-ı kâmil bütün ilâhî nitelikleri kendisinde taşımaktadır ve etkindir,
Celâl ve cemâle ait bütün sıfatları kapsadığı ve taşıdığı için en yetkindir.

Çünkü kemâl, ancak bu iki yönü taşımakla elde edilir,akılla vicdan burda buluşur,
İradesini kör bir teslimiyetle âtıl kılmayan,akıl ve öz bilincini birleştirmeye çalışır.

Yetkin insan kavramını ilk kullananlar arasında İbn Sînâ ve İbn Tufeyl gelmektedir,
Bu düşünürler kâmil insan’a dair görüşlerini Hayy b.Yakzân sayesinde bilmektedir.

Bu kavramı kendi sisteminde bir forma dönüştüren ilk düşünür iseİbnü’l-Arabî’dir,
Ona göre insanın atası olan Hazreti Âdem,insan-ı kâmilin dünyadaki ilk örneğidir.

İbnü’l-Arabî’de sistemli bir yapıya kavuşan vahdet düşüncesinde hayat bulmuştur,
İnsan-ı kâmil” nazariyesi, insanın âlemdeki mahiyeti açısından önemli olmuştur.

Tasavvuf tarihinin mühim meselesine insanlar kâmil insan edası ile bakmıştır,
Dinî ve ahlâkî boyutları da bulunan ruhî tecrübenin ürünü olarak ortaya çıkmıştır.

Vahdet-i vücûd düşüncesine biz özellikle sûfî düşünürler ile beraber girmekteyiz,
İnsan” meselesinin tasavvufî açıdan Hak, âlem ve insan üçleminde görmekteyiz.

İlahi hüviyet ve vasıflarla Zat aleminden beşeriyet alemine gelen Han'dır,
Bu Han yüce insan “İnsan-ı Kamil”olan Muhammed Aleyhisselam'dır.

Alemlerde onun mertebesine ulaşmanın kimse için mümkün olmadığı anlardır,
O’ndan veraset alan kamillerden sonra bu mertebeye ulaşan Kamil İnsan’lardır.

İşte halk içinde bunları tanımak pek mümkün olmaz bunlar çoktur,
Çünkü bütün vasıflarla birlikte olduklarından, belirli vasıfları yoktur.

Bu kişileri ancak irfan yoluyla anlamak mümkün olur,
Bu kişiler Hakkın yardımı ile bir birlerini kolaylıkla bulur.

Kim ki bunları bulur ve uyar işte onlar, azim ve gayret ile koşabilirler,
Zaman içerisinde o kervanda yol alarak tam menzillerine ulaşabilirler.

Bu mertebenin özelliği “Cem ül Cem” yani toplamların toplamından söz edilmiştir,
Varlığında “efal” alemi, “esma”alemi, “sıfat” alemi ve “zat” alemi ile cem edilmiştir.

Dışı her ne kadar beşeri sureti görüntüsünde ise de; gönülleri varlığın hasıdır,
İçi tamamen Hakk’ın tüm mertebelerini ihata etmiş bilinmez bir sır deryasıdır.

Hakk onda her mertebeden gerektiği gibi zuhur eder bazıları bunu farkedemez,
O, alemde Hakk’tan başka hiç bir şey bu olanları aklı ile müşahede edemez.

Her müşahede ettiği ilahi hüviyetin kendi mertebesinde olan kulun farkındadır,
İsim ve sıfatlarının oluşturduğu izafi hüviyetleri ise temsil ettiğinin idrakindedir.

Beyazıd-ı Bestami “kırk sene varki halk beni kendileriyle ünsiyet eder zannediyor,
Halbuki ben Hakk ile ünsiyetteyim” sözü bu mertebeyi inan çok güzel izah ediyor.

"Sağ elimi kaldırdım
Sol elimi daldırdım
Dilim kalbe indirdim
Döndüm mevlana gibi"