İnanç Laiklik Hoşgörü 19 Şiiri - Bayram ...

Neden? Nedeni gayetten basit, uzay elbisesi, sizin çevresel, çevrenizdeki bir zorunluluğu karşılayan, çevrenizde olan bir zorunluluk özgürleşmesi değildir de ondan.

Bu icap, yerde üç zorunluluğun üçünü de taşımadığı gibi, yeryüzünde; bu zorunlulukların bağımlılığını da gerçekleyemez. Yani yeryüzünde, ne sizin dış basınçsız kalma sorununuz vardır, ne de kozmik ışın ve tozlara maruz kalışınız vardır. Hatta -273 derece gibi ısı denge çöküşüne vs. ye de karşı korunma ihtiyacınız da, yoktur. Bunun için, bu elbiseyi bir istek özgürlük diye akıl etmeyiz, etmezsinizde. Benim böyle bir inancım, özgürleşme hevesim var diye, ortaya konuşu dahi olmaz. Bu kişisel zan, kuruntu, takıntı, heva heves, gösteriştir.

İşte başörtüsü de toplumda ne bir taleptir, ne bir haktır ne insansal ve nesnel belirlenmiş zorunluluk ve ne böyle zorunlulukla bağlantılı bağımlılığınız vardır. Nede özgürlüktür. Zerre kadar alakasızdır. Eğer İnanç ise; bu toplumun değil, halka ait alanın kendinden kendisine kendi üzerine dönen biçimlenişidir. Kendi ilişkilerini belirler. Yapacak bir şey zaten olamaz.

Başörtüsü, halksal kişisel inisiyatifi, bir tutum alıştır. Kendini belirten, kendini taşıyan bir öznelliktir. İster inançsal, ister moderinite, ister yakıştırma olsun, halk içinde, halk ve kamu bazı ortak kesişim alanlarında, tamamen kişisel keyfiyettir. Kendi yer ve alanında insana yakışan bir tutumdur. İnsan anlamasının gelişmesidir. İnsansal bir taşır oluştur.

Nasıl bir insanın karnını doyurması, ağaç kovuğunda güvenlikle korunması, meyve ya da leşleri toplama gayretleri vs. bir temel ihtiyaç olmasına rağmen, özgürlük değildir. Bu tür varlaşma belirti taşıyışlarda normaldir olmalıdır olacaktır. Ancak özgürlük diye kafa karışıklığı yaratan bir toplumsal hak ve talep asla değildir. Bu esasen halk hoşgörüsüne de uymayan bir tepki ve zıtlanma olur. Kendini aşikâra götüren belirleniş halkta reaksiyon olur

Ama insanın bir taşı alıp fırlatarak amaçlı sonuca yönelmesi onu biçimleyecek olan zorunlu hareketi ise bir özgürleşmedir. Bir zorunluluğu, başka bir zorunluluğun, araçsal, zorunluluk olarak aşılması ve geliştirilmesi başlamıştır. Yani bir özgür tutum, başka bir özgür tutumla, sürece sokularak, gelişen hünerli emek ve soyutlama bilgisini içerir.

Tavşan kadar hızlı koşmayan insan; önce onu, fırlattığı taşla etkisiz kılması, çok nadir olsa, deney tutumlaması içindeydi. Daha sonra tavşanı cirit biçimli sopalarla avlamaya yönelmesi vardır. Akabinde de, sopaların ucunu sivriltir olmuştur. Bu sivri sopalara ağır taşlar takarak, aracını daha uzağa fırlatması, hedef uzaklığını ve ciridin hedefe gidişini kararlı ve etkili hale getirmiştir. Bu ağırlık yapan taşı, keskin uçlu sivri şekle dönüştürmesi, avı sadece tavşan olmaktan çıkarıp, ceylan geyik gibi sürek avına çeşitlenmiştir. Etkinliği artan insan, hata vahşi hayvanlardan, güvenle korunma olanağını elde etmesi hürlüğü, kendiliğinde gelişip, ortaya konmuştur. Hem kendini, hem nesneyi, hem de grubunu geliştirip, yeni bir biçim alışa sokmuştur.

Bu yeni biçimle gelişmesi, artık av sürecini kısaltıp, tüm gün yerine, yarım günden fazla bir sürede yapılmasını ortaya çıkardı. Çok kişi yerine, az kişi ava gidip, çok kişiyi doyuruyordu. Bu kişisel emek ve hüner, kişisel sahiplenmeyi malların emeğin araçların özekleşmesini de ileride beraberinde getirecekti. İlkel insanın yaşamında bunlar, yepyeni ve olağan üstü, akıl almaz hızda olan gelişmeler, olmaya başladı. Bunlarla yaşayıp düşünmekten, bunlardan etkilenmekten, bunlarla dönüşür olmaktan kurtulamadı. Kendini yepyeni bir yapılaşmaya gider süreçten, kendini üretmekten, kaçındıramıyordu.

İşte ilkelin karnını doyuruyor olması çabası nasıl bir insan özgürlüğü değilse insanın başını örtmesi buna yönelmesi de bir özgürlük hareket hiç değildir. Kendilik kişisel anlama ve keyfiyettir. Ne zaman insan bulduğu ile değil, tükettiğini yerine koymaya başladı, yerine koyduğu nesneye emek (bilgi-tecrübe-alet işleyişi) kattı. Av ya da ürün, elde etmede, tekil, kişisel hüner ortaya çıktı. Bunu önce, arkadaş dayanışmasına, sonra basit ilkel bir imece dayanışması gibi daha bireysel sahipliği olmayan emeğini grup hünerine götürdü. Sonrada grup hünerlerinin birleşmesi ile toplumsal hünere, dönüştüren bir yapılanmayı başarmıştır.

İşte bu, tam bir özgürleşmedir. Doğada yepyeni, doğayı üretip toplumu biçimleyen, toplum etkinliği ile özgürleşen birey insanlar ve insanın amaçlı eylemi vardı. Adeta birey insan, birey kişilerle, dev bir toplumsal organizmaya dönüşmüştü. Başlangıçta bu organizma kolonisel bir yapı görünümlü idi ise de, zamanla karmaşıklaştı. Örgütlü, organize bir yapı olup çıktı.

Bunlar da, toplumsallığın aletsel işler oluşudur. Aleti kullanma, aletlerin kullanım ilişkileri, birbiriyle iradesi dışında zorunlu bağlar oluşturuyordu. Ve üretip paylaşmaları, bilinçli bilip tasarlayarak değil, zorunlulukla özgürlüğü olmuştu. Çok sonra toplumu anlayınca, artık kendi de bunu bilip, tasarlayabilir oluşu yön verirliği ortaya çıktı.

Başörtüsü toplumu gerdi. Bakınız halkı, demiyorum. Halk ve toplum çok ayrı kavramlardır. Halksal alanda, yani başörtüsünün yerli yerinde, hiç sorunu yoktur. Ama alanı ve konusu olmayan yere, zorunlu olmayan kişisel sübjektifliği getirmek isteyiş, bir kalkışma durum anlaşılabileceği gibi, tamamen yanlış, tamamen sapla samanı karıştırıp, sorunu tersten ortaya koyuştur. Bunu, özgürlük, hak, inanç, demokratiklik, gibi tanımlamak ne kadar afakî ve bilememeliktir, ortada durmakta.

Bu konuyu böylesine bir temelleşmeden, kavramsal ilişkilerle tutuşturup incelenmesi hiç kuşkusuz başka tür anlamalarımıza da temel olacaktır. Değilse başörtüsü gündemin sıcak ve ilginç olurluğundan başka bir şey değildir. Örneğin güncel de bol bol tüketilen her derde deva gibi rast gele olan anlamaları, özgürlüğün toplumsal oluşuyla temeldir. Siyasi ve diğer oluşları ayrı ve sonradandır. Bir kişisel tezahür, özgürlük gibi sunulabilmekte!

Bu hata, her şeyi inanca göre, açıklayıp bakma gözlüğünün, yanılsamasıdır. İnançların toplumda hiç bir nesnel zorunluluğu ve toplumsal bağımlılığı yoktur. Bu sorun günümüzde odak egemenlikli, siyasi uzantılıdır. Halkın, en sade, insanından tutun, en akil ve yetkin insanına değin, aşırı bir çoğunluğun dahi, başörtüsünü, şurasından burasından tutarak çekiştirmesidir.

Hatta bireyin içsel samimi, inanma temayüllerinin aldatılıp kullanılması olarak, ticarileşen siyasileşen, otoriter kurumlaşmaya paravan yapılarak, kişisel samimiyet ve inisiyatifi aşarak topluma taşınmaktadır. Toplumun bir takım kavramlarını başörtüsüne yamayarak tartışıp kör dövüşü yapılıyor olması, başörtüsünü buradan, bir kez daha irdelenmesini gerekli kıldı. Toplumumuzdaki insansal yapı da, ne yazık ki; halk ve toplum kavramının ayırımını da aceleci davranışla düşünmeyip, heyecanları ile durumu ortaya koymaktadırlar. Hele buna hava koklayarak tutum verenler ve aydınlarımız!

Özgürlük ne toplumsal olarak, ne halksal olarak, her akıla esen, bir sınırsızlık ve düşünü tutum belirimi ile temelsizlik değildir. Özgürlüğün sınırını yine özgürlük belirler. Yani zorunluluğun sınırını yine bir başka zorunluluk belirler. Bu “”Urey Efekti”” gibi bir şey. Bunu da, üç gerekçe ile belirteyim:

Sürecek 19