Karalamalar 32 - İfrat, Tefrit, İtidal

Her hangi bir işte ya da sözde sınırları aşmak anlamına gelen ‘ifrat,’ ahlâki bir kavram olarak da yeteneklerin işleyişinde, gösterilmesinde makul olanın dışına çıkan bir sapma olarak tanımlanır.

İfratın karşıtı ‘tefrittir.’ İfrat söz ve davranışlarda haddi aşmak olarak tanımlandığına göre, tefrit de gevşek ve ihmalkâr davranmak, çabuklukta geç kalmak anlamına gelir.

Bu iki kavramın ifade etmiş olduğu şeyi davranışlarında taşıyan bir insandan olumlu işler içinde olmasını beklemek bekleyeni ister istemez hayal kırıklığına uğratır.

Aşırı olmama durumu; ılımlılık, ölçülülük, soğukkanlılık anlamlarını içeren ‘itidal’ ise bu iki aşırı ucu dengeleyen bir kavramdır ve insana diğer ikisinden çok daha iyi yakışır.

Kur’an ve Sünnette ifrat ve tefrit yasaklanmış, insandan dengeli olması istenmiştir.

Bir Ayet-i Kerimede Allah (c,c,) “Sabah akşam Rablerine, O’nun rızasını dileyerek dua edenlerle birlikte ol. Dünya hayatının ziynetini arzu edip de gözlerini onlardan ayırma. Kalbini bizi anmaktan gafil kıldığımız, boş arzularına uymuş ve işi hep aşırılık olmuş kimselere boyun eğme,” (Kehf, 18/28) diye buyurarak insanoğlunu uyarmıştır.

Ve ayrıca pek çok Ayet-i Kerimede de israf ve cimrilik yasaklanarak harcamalarda dengeli olmak emredilmiştir.

Huzur kişinin mutlu olmasında çok önemli bir faktördür. Huzurlu insan kendisini mutlu ettiği gibi çevresine de huzur ve mutluluk verir.

Aşırılıklar hem kişisel, hem de toplumsal huzursuzluğun ortaya çıkmasının en önemli sebeplerindendir. Bu nedenle ifrat ve tefritten uzak durmak huzurun ve mutluluğun kapısından içeri girmek demektir.

İsraf ifrat hali, cimrilik ise tefrit halidir. Her durumda israfa kaçmadan ve tefrite düşmeden yaşamak insan hayatına düzen ve denge getirir.

Dengeli olmak hayatı kolaylaştırır, kişiye dinginlik vererek onun hem maddi ve hem de manevi verimliliğini arttırır. Kendisini ve çevresini pek çok zorluk ve sıkıntıdan korur, muhafaza eder, hedefine varmada pek çok kolaylık sağlar.

İfrat ve tefritten uzak duran insan, huzuru ve mutluluğu bulmaya aday insandır. 12.10.99