Hece = İnançla Şiiri - Mehmet Çoban

Şiirin hikayesine çok uzun bir makale yazdım. Müslümanların sorumluluğu üzerine... Makalenin tamamını buraya almadım. Alamadım. Zira gereğinden fazla uzundu. Ancak makalenin giriş kısmını buraya yazıyorum. İnsanı değerli kılanların başında kendini bilirlilik gelir. Geçmişte değerli bir insan, “ilim edinmek kendini bilmektir” ifadesiyle konunun önemine işaret etmiştir. Bugün konuyu genellikten biraz özele indirerek, sorumluluk kavramını Müslümanlar açısından inceleyeceğim. Her ne kadar Müslümanlar için ifade edeceğim değerler bütün insanlar için geçerli ise de, konu inanç ve inanca göre eylem (amel) boyutuyla inceleneceğinden, çalışma alanına özel demek daha doğrudur. Ancak yazının başındaki bu ifadeden dolayı, konu Müslümanları ilgilendiriyor bizi ilgilendirmiyor diye okumayacaklar için büyük kayıp olacaktır. Günümüzde Müslümanlara sorumluluk yükleyen konuları üç konuda inceleyebiliriz. İnancın getirdiği sorumluluk, Tarihin getirdiği sorumluluk, Günün getirdiği sorumluluk İnancın getirdiği sorumluluk dediğimizde akla, Allah’ın inanan insanlara yüklediği sorumluluklar gelir. Bu sorumluluklar Allah’ın kitabındaki ayetlerde ifade edilir. Ancak bugün ne yazık ki, Müslümanlar Allah’tan gelen ayetleri okuma noktasında hayli geridedirler. Günlük yaşam içindeki meşgaleleri, dini konulardaki hazırcılık, yaşamın ikiyüzlülüğü, dini konulardaki cahillikten utanmama duyuları Müslümanları genelde kur’an-a yöneltmez. Müslümanlar, kur’an-a karşı büyük saygı duyarlar. Kur’an-a verdikleri değer hiçbir zaman başka şeyle kıyaslanamaz. Hatta bu değer o kadar büyüktür ki, Kur’an-ı yanlış anlarız, hata ederiz kaygısıyla ona yaklaşmaktan korkarlar. Bu yönde işittikleri bir çok bilgi, yorum, zaten okuma inceleme noktasında hayli gayretli olmayan Müslümanların kur’an-la ilintisinin kesilmesine neden olur. Durum böyle olunca, inancın kurallarını belirtecek, sorumluluklarının hatlarını çizecek ana bilgi kaynağından uzak Müslümanların, inancın getirdiği sorumlulukları yeterince anladıkları, kavradıkları tartışılır. Çalışmanın sonunda bu konuyu ayrıntılı bir şekilde tekrar döneceğim. Tarihin getirdiği sorumluluk İslâm’la ilgili konular gündeme gelince Müslümanları en çok ilgilendiren konulardan biri geçmiştir. Geçmişin kültürü, İslâm adına kurulmuş devletleri, bir dönem Müslümanların üç kıtaya egemen oluşları ve çöküştür. Geçmişin bilgileri dediğimizde, mezheplerin, tarikatların, çeşitli ekollerin getirdiği bilgiler insanları yakından ilgilendirir. Özellikle insanların belli bir mezhebe bağlı kalışı, bunun yanında bir tarikat veya cemaate bağlı oluşu, inancının sorumluluklarını bağlı olduklarına göre teşekkül ettirmesini sağlar. Durum böyle olunca, ortaya inancın sorumluluklarından çok, mezheplerin, tarikat veya cemaatlerin sorumlulukları çıkar. İnananlara birbirinden farklı söylemleri olan bu geçmiş bilgiler, Müslümanların birbirinden kopuk olmasını, hatta birbirleriyle düşman olmalarının da zeminini hazırlar. Müslümanların tarihi önümüze iki kavram çıkarır. Eskinin anlı şanlı tarihine özlem. Eskiyi bugüne getiren olaylar nedeniyle düşman. Biz Müslümanlar artık geçmişteki değerli günlerimize en kısa zamanda ne zaman geleceğiz hesabı içinde aceleciyizdir. Aydınlarımızda, halkımızda, birazcık dinle ilgilenmeye başlayanlarımızda hemen eski günleri yaşama isteği doğar. Elbette bu tabi bir şeydir. Ancak tabi olmayan, özlemin yanlış tezahürleridir ki, tezahürler genelde kısa vadeli hesaplar, aceleci davranışlar, inanca göre değil, çıkarcı davranışlar olarak ortaya çıkar. Hedefe ulaşmak düşüncesi ve ulaşamama kaygısıyla, inancın değerlerinden taviz verme başlar. Sonuçta ortaya inancın dışında farklı uygulamalar çıkar. İnançların özü kaybolur. Kurandaki Müslümanlık yerine, dünyevi Müslümanlık yaşanmaya başlar. Her şey başarıya, dünyaya, hedefe endeksli hale gelir. Her şeyi başarıya, dünyaya, hedefe endeksli kılmaksa insanın özünü oluşturan değerlerden uzaklaşmayı gündeme getirir. Böylece bozulmanın temeli atılır. Başarı için, hedef için, dünyayı mamur için neredeyse her yol geçerlidir. Batıda bu düşünceye “Makyavelist” yani çıkarcılık denmektedir. Günümüzde de Müslümanların anlayışına baktığımızda neredeyse öz aynı gibidir. Düşünceler ve eylemler, başarıya endekslidir. Eğer yapılanlarda, yapılacaklarda başarı yoksa, umutlar yiter. Yeniden “ne yapıyoruz” “neler oluyor “ tartışması başlar. Böylece kısır döngü başlamıştır. Hedeflenen başarılar. Başarı için ortaya atılan araçlar. Amaç kılınan araçlar. Başarılamayan gidişatlar. Her seferinde sert tartışmalar. Tartışmalarda ayrışmalar. Bölünmeler. Parçalanmalar. Durumu bazen şuna benzetirim. Hani sanki nereye gideceğini bilmeyen bir grup yola düşerler. Şuradan mı gitsek, buradan mı gitsek kavgası yaparlar. Sonra bir yola düşerler. Daha yolun başında yine kavgaya başlarlar. Bu yol değildi, şurası olacaktı. Ya gittikleri yoldan birlikte dönerler. Ya da parçalanırlar. Böylece nereye, nasıl gideceklerini bilmeden, sürekli bölünerek tek başına kalırlar. Artık herkesin kendine göre bir yolu olmuştur. Ama gerçekte herkes gerçekten nereye gittiğinin bilgisi içinde midir? Yaşanan olaylar, tartışmalar elbette ki hayır dedirtiyor. Yol belirleyicilerle ilgili tarihi bilgiler bize bazı ip uçları verir. Onlar zaten geçmişte birbirleriyle kavga ederek, yollarını ayırtarak bu güne gelmişlerdir. Aynı mantıkla parçalanma, yolların ayrılması devam eder. Böylece tarihin kalıplarıyla kur’an-a gözleri kör, kulakları sağır kalanlar, ayetlerin ne ifade ettiğini anlayamazlar. “Her kim Rabbinden gelene işitmiş ve itaat etmişse, işte o doğru yoldadır. Onlar kurtulmuştur.” Ayetini dahi, tarihin kalıplarıyla değerlendirerek, yalın inancı, teslimiyeti sağlayamazlar. Şanlı tarihimiz bölünmeler tarihidir. Mezhepler, ekoller, fikirler, ırkçılık (kavmiyetçilik) , siyasi çıkarlar, saltanat kavgaları her biri “Her kim Rabbinden gelene işitmiş ve itaat etmişse, işte o doğru yoldadır ve kurtulmuştur” özünün dışında hareketler nedeniyle kavgalıdır. Zira her kavga, doğruluk ve başarı kavgasını vererek yolu unutmuştur. Halbuki “fetih, zafer ve başarı Allah’tandır”. Bu ifade papağan gibi tekrarlanır olunca, akla, kalbe, inanca, eyleme düşmez. Söz olarak Müslümanlar arasında “sürçi lisan olarak” dolaşır. Eski günleri bugüne hazırlayan nedenler ile üretilen düşman kavramı ise bizi derinden vurur. Zira bu düşmanların çoğunu Müslümanlar oluşturur. “Onlar bize ihanet etti” veya “Onlar bizi terk etti, sahip çıkmadı” anlayışı ile oluşan kırgınlık düşmanlıkların ana nedenini oluşturur. Diğer taraftan Müslümanların yaşadığı ülkelerde oluşan devletlerin yönetimlerinin kendi çıkarlarına göre oluşturdukları politikalar, bugüne kadar Müslümanlar arasında hayal kırıklığı yaratmaktan başka bir işe yaramamıştır. Ortaya çıkan tabloda iç açıcı şeyler yoktur. Artık Müslüman devletler birbirleriyle olan ilişkilerde şu noktaya gelmişlerdir. “Kendi başları derde düştüğünde bütün Müslüman ülkeleri yanında görmek ister. Ancak onların başına dert geldiğinde oralı olmayarak, güçlünün yanında olmak ister.” Bu bağlamda ben “Müslüman Türklerin zayıf, hakları çalınan ülkelerin yanında olduğu, güçlerine güvenerek dünyayı sömüren, ezen toplumların karşısında olduğu“ söyleminin büyük bir palavra olduğuna inanmaya başladım. Zira içinde yaşadığım toplumda, devlet politikalarında gördüğüm tek gerçek, ülkemin daima, güçlü devletlerin yanında olduğudur. Bugün ABD veya Avrupa Ülkeleri doğrultusunda politikalar üretilirken, etrafımızda ve dünyada bir çok ülke sömürülürken, insanların hakları çiğnenirken, ne devlet olarak, ne de halk olarak sesimiz çıkmamaktadır. Tersine ABD ve Avrupa Ülkelerinin politikaları doğrultusunda, kendimize dostlar ve düşmanlar edinerek, daima onların safında olmayı çağın çıkarlarına uygun politikalar görmekteyiz. Toplum içinde marjinal, küçük grupların geneli bozan anlayışları bütün toplumu bağlamaz. Onların etkisi de zaten çok önde değildir. Aynı tavırlardan Müslümanların yaşadıkları diğer ülkeler, toplumlar ayrı değildir. Müslüman ülkelerin kendi aralarında düzenledikleri İslam Ülkeleri Konferansları üst düzeyde hükümetlerin güncel politikalarında çıkar arama yönü kuvvet kazandığından çokta başarılı işler yapamamıştır. (Not makalenin tamamı www.mehmetcoban.com adresindeki web sayfamda makaleler bölümünde Müslümanların sorumluluğu (1) ve (2) olarak kayıtlıdır. İsteyen kardeşlerim okuyabilirler.)