Haydan Gelen Huya Gider
“Hayydan gelen Huya gider; “Hayy” Allah’ın ismi “Hu” ise işaret zamiri; Yani Allah’tan gelen O’na gider.
Paranın nereden geldiğini anlamak için gittiği yere bakmak gerek. Eski bir hikaye dinlemiştim; sütçülük yaparak kazandığı paraları biriktiren bir adam hacca gitmek için gemiye biner. Gemide bulunan bir maymun hacı adayının para kesesini kapar ve geminin orta direğine çıkar; kesedeki altınlardan bir kısmını denize atar bir kısmını da adama atar! Adam görünüşe göre mağdur olduğundan herkes maymuna kızar! Gemide bir de derviş vardır, durumu anlayan derviş şöyle der; “Maymuna kızmayın! O suyun hakkını suya, adamın hakkını adama verdi.” Bunun üzerine sütçü, süte su kattığını itiraf eder!
Son zamanlarda; açık oturumlarda veya toplum içinde, özellikle kamusal mesleklerde bulunan kişilerde sıkça rastlıyorum benzer hale. Bazı kişiler menfaat elde ettiği makamları ya övüyor yada onların hatalarını gizleme ihtiyacı duyuyor! Uysa da uymasa da bir yolunu bulup vefa borcunu ödüyor sanki! Bazı çok komik savunmalar ve yorumlara da giriyorlar. Hikayedeki hale benziyor hal. Suyun hakkı suya gidiyor yani. Hikayedeki sütçünün mertçe itiraf etmesinde dervişin ve maymunun rolü büyük elbet.
Yohdur anun yanında bir kılca i'tibârum
İnsâf hoşdur ey ışk ancak meni zebûn et
Ha böyle mihnet ile geçsün mi rûzigârum
