Hayatın İçinden 104 - Hanım

Denir ki “Türkçe’de kadınlar için bir hitap şekli olarak kullanılan ‘hanım’ kelimesinin mucidi ‘Aksak Timur’ olarak da bildiğimiz Moğol hükümdarı Timur Han’dır.”

Doğrudur, yanlıştır bilemem ama hikâyesi şöyledir:

Timur Han’ın divan toplantılarında eşi Saray Mülk Hanım da bulunur Timur’un tahtının arkasında ayakta durarak, söze karışmadan divanı oradan takip edermiş.

Divan üyeleri kadın olması sebebiyle Saray Mülk Hanım’ın divan toplantılarına katılmasını hoş karşılamazlar bunu söyleyemezler ama davranışlarıyla belli ederlermiş.

Yine böyle bir toplantı sonrası Timur Han divan üyelerine dönerek demiş ki

- Ben sizin neyinizim?

- Hanımızsın, demiş divan üyelerinden biri.

- Peki, demiş Timur bunu üzerine, – Han kimdir?

- Han, başbuğdur, yani devletin tek sahibidir, diye cevap vermiş bir başka divan üyesi.

- Tek söz sahibi… Yani sözünün üzerine söz söylenemeyen kişi, öyle mi? diye sormuş Timur.

Bu sefer divanda bulunanlar - evet demişler, hep bir ağızdan. - Sözünün üzerine söz söylenemeyen…

Bu cevap üzerine Timur Han ellerini göğsünde kilitlemiş, arkasında ayakta duran Saray Mülk Hanım’ı göstererek kendisinin o divandaki son sözünü söylemiş.

- Evet, ben, sizin sözünün üzerine söz söylenemeyecek olan hanınızım. Ama bilmelisiniz ki bu da benim Han’ım.

Peki divan sona ermiş mi? Hayır ermemiş. Çünkü henüz son söz söylenmemiş. Timur Han’ın bu sözü üzerine Saray Mülk Hanım başını hafifçe öne eğerek kendisine bakan Timur Han’a hitaben

- Mademki ben sizin hanınızım ve mademki son söz bana ait, derim ki, ben sizin hanımınızım evet ama siz de benim efendim.

Yani sözün kısası sahiplik eki alan ’han’ olmuş ’hanım’, bu hikâye de burada bitmiş. 28.04.2022 hikâyeleştiren: Recep Akıl

_______________/

SARAY MÜLK HANIM: Timur İmparatorluğu'nun kurucusu Timur'un ikinci eşi.

Babası Çağatay Hanlığı'nın Han’ı Gazan Han’dır. Cengiz Han'ın soyundan geliyor. Saray Mülk Hanım ilk evliliğini Emir Hüseyin'le yapmıştır. Emir Hüseyin'in Timur'un askerleri tarafından öldürülmesi üzerine Cengiz Han ailesiyle akrabalığa özel bir önem veren Timur, Saray Mülk Hanım ile evlenerek istediği bu akrabalık bağını kurmuştur.

Timur, Saray Mülk Hanım’la evlilikten sonra Cengiz Han soyuna damat olduğu için ‘gürgan’ olarak anılmıştır. Bu evlilikten çocukları olmamıştır. Fakat Timur’un diğer evliliğinden olan ve imparatorluğun sonraki iki hükümdarı Şahruh ve Uluğ Bey’in eğitim ve terbiyelerine büyük katkı sağlamıştır.