Fikir Özgürlüğü 05 Şiiri - Bayram Kaya

Aslında bu tür fikirleri açıklama, uygulama; toplumsal fikir açıklamadır. Ve fikir özgürlüğünün temeli, siyaseten fikrinizi ifade etmenizdir. Bu da en temel hakkınızdır. Toplumun soyut emek gücünün birikip aktarılması ile öğrenilen, zihin düşünme gücü kalıplarıdırlar.

Toplumsal fikrinizi açıklamayı üretip, takip etmenizdir. Bunun üzerinde nicelenmenizdir. Toplumsal gelişme dayanağı sağlanamayan düşünceler, uygulanır değildir. Tıpkı bizim tekil kişi olarak, penisilini yapamaz oluşumuz gibi. Ama toplumumuz bunu bilir ve üretir. Biz de bu bilginin kullanımını ve fikir ifade özgürlüğünü, kullanırız. Yani düşünceyi açıklama özgürlüğü artık sık sık ve gerektiğinde, üretilen bir bilgiyi kullanma, özgürlüğü olmaktadır.

Bunlar, Dünya ölçeğine doğru da, davranılabilinen genel düşünsel muktedir yapabilirlikli, özgürleşen toplumsal anlatım (ifade) özgürlüğü eylemsellik edimleridir. Burada, toplumların patent yapan fikir ve kanaat açıklamaları karşımıza çıkar.

Fikir açıklama özgürlüğünün temeli de toplumsaldır. Toplumsal üretim ve paylaşımların, yaşanan, olumlu olumsuz, yaşantılaşmasıdır. Paylaşımınızı ve sürekli yeni ilişkilenişini konu alır. Pratikten, özneye yansıyan, öznenin konusu olan, bir açıklıkla, sözel, yazılı ve eylem koyucu anlatımdır. Yani insanlar toplumda olmasa idi, ne fikirleri, ne fikir anlatma zahmetleri, nede bu yüzden dışlanan, kodese girme müşkülatları olacaktı. Kanıları olacaktı.

Toplumu ortaya çıkaran ilişkilenmenin ve toplumlarla direk ilişkilenmeyen, ama yine toplumun ortaya çıkardığı bir yapılaşmadır halk. İnsanın genelde üretim dışı, sosyal ilişkisi olan yaşamıdır. Halk içi ilişkilenişler de, bir fikir anlatım özgürlüğü buluşması taşır. Buradaki fikirler, genellikle; toplumun geçmişteki aktüel topluluklar arası, ilişkileniş ittifak düzenlerinin törensel, geleneksel, donmuş, yansımalarıdır. Bu yansımalar, öznelliklerdir. Yani sübjektivitelerdir. Daha açığı inançlarıdır. Çok çeşitlidir. Bu çeşitlerden birini taşır olmak ve ona göre kendi yaşamını düzenlemek bir inanma, kişi serbestlikte oluşunuzdur.

Bunlar kişinin kendi fikri değildir. Ama kısmen düşünmesini sağlar. Bunları açıklama ve yayma soyut özgürlüğünden söz edilebilir. Ayrıca kişiler ilgi alanlarına göre, çevre ile konjonktürün siyasetini, güncel bilim ve teknoloji bilgilerini ve buralardaki çıkarımlarını, birbirine aktarıp yorumlayabilirlerse inançları hayat bulur ve yaşar.

Böylece konuları tartışabilmektedirler. İnsanlar, öznenin kendi kendini algılamasının, insana verdiği boşluk duygusunu hissederler. Aslında bu boşluk duygusu, beyin meşgul çalışır değil iken, beynin kendi kendine yansır oluşunun, aidiyetlikle karar kılma, isteyişidir. Yine insanlardaki topluma ve inançlara ait aktarımlarını, toplumsal geçişlerdeki yaşayışların travmasını, sembolize ve seramonize edemeden, yaşayıp, anlamlanmaları, bu boşluk duygusunu, kapatamıyor, daha da artırıyordu.

İnançlar donmuş zaman koşulu, içereceğinden; güncelde zamanı ve zemini bulamazlar. Ve kendilerini değişmez doğrular olarak iddia ederler. İnançlar süreklilik arz ederler. Ve yine kendisinin, tek doğru oluşu ile bir, fikir ve düşünce anlatım özgürlüğü olmaktan iyice çıkarlar. Bir halksal öznel kişi kullanım serbestliği olur. Sadece geçmişteki, belli bir zaman ve zeminin bir ilişkisini yansıttıklarından ötürü, somut bir mesajın anı hatırası olacaklardır. O dönemleriyle kesikli, sınırlı olan bir fikir açıklaması bağlamında da, bir soyutlanmış bilgi fikir anlatımıdır. Ve inançların formüle olmuşluk özelliği vardır. Güncelin toplumunda geçmez. Ama kendi zaman güncelini biraz açıklayan, sosyolojik genin, güncele uzanan bağlantısının görülmesidir.

Yani halksal fikir açıklama özgürlüğü, günceli tanımlamaz olmakla ve değişmezlik algısı içermekle, fikir ve anlatım özgürlüğü olamaz. Bir bilinenin tekrarıdır. Örneğin; “”ellerinizi yıkayın, mikrop kapabilirsiniz”” demek nasıl bir fikir anlatım özgürlüğü değilse, yani geçmiş ve güncel bilginin, malumun ilanı ise, geleneklerin ifadesi de malumun ilanıdır.

Geleneklerin formül olan kısmı fikir anlatımı, günümüzü tetikleyen yanıdır. Bu kısımların evrimle nitelik değiştirmiş kısmı, günümüzde yeni ilişkilenişe göre tutumlaşmaktadır. Geçmişimiz olmasa bugün fikir özgürlüğümüzde olmazdı. Ancak bu geçmişin, bu günde yaşanırlığı değildir. Burada tutumlaşacağımız Ya da tutumlaşır olabilecek seçenekler, ortamda tartışılır anlatımlar, ancak fikir ve açıklama özgürlüğüdür.

Toplumsal ilişkilenişi etkileyip ketleşmediği sürece, bu tür halksal nakli anlatım serbestlikleri, halkın tutumu olmakta ve olmalıda. Çünkü bu durumlar alanı halkın enerjisini en sade kişi-kişi: kişi-grup: kişi-cemaat ilişkilerini dengeleme ve dinlendirme durumlarıdır. Halk burada kararlı bir düzlemsel alan yaratmaktadır. Bu kararlı alan, yavaş yavaş, dolan boşalan birikimlerle, burada yavaşlıklarda olsa, salınımlar, gelişme dalgaları üretirler.

Oysa Fikir anlatım özgürlüğü süreklidir, çatışan çatıştıran, düzenlenip derlenen toplanan tutum lamalardır. Zaman zemin düzleminde, kararlılık alanı çevresinde, dengesizlikler, dalgalanma gel gitleri yaratmaktadır. Bu dalgalanma (fikir hareketi) halka; sevimsiz ve itici gelebilmektedir. Buna mukabil bu alan, bu halksal alan, halkın alışmalardan hemen kopamama, cayamama travmaları da olmaktadır.

Bana masal gerek anne
Al beşikten hülyalar
Kendimi dinlendirmeliyim.
Ben zamane dilemem
Yorar beni dalgalanma
Ben ummalı ve hayal etmeliyim
Taşmalı öfkelerimle
Yerle yeksan düzleşmeliyim
Dalgalanma çekenler etrafında
Tavafı anlamam ben
Ne gam arkamda
Menemen Sivas Maraş
Çorum kalacakmış...
Ben taşmalı ve düzleşmeliyim

İnaklardır, üretememektir
Çağdışlıktır beni kor nizada
İnak ve inallara saygısızlık
Kutsala hakaret sayar*
Tahrik der korum fikri hizaya

Al görmüş boğa gibi bana gösterilmeli
Zor gelir akıl koyup, fikir ifade etmek
Dedim ya bana ummak ve hayal gerekli
Ve bunu sağlayacak düzleşmem...

Ben anlamam çağdaşlıkmış
Zaman zemin düzlemi imiş
Einstein’ı tanıyorum ya
Yetmez mi?
Hani canım genel ve özel göreceliği olan
Ben hem göreceliliği bilir
Hem dünümü yaşar
Hem bugünü buluşturur, barışla yaşatırım!

Düşünme ve fikir, zaman zeminden izafe
Bağıntılı devinmekmiş
Salt yokmuş
Özel ve göreceliymiş
Ne yazar ve kime
Ben sazımla sezayım

Bitmedi ama sürmeyecek

21.12.2008

**İmparator Tiberyüs (Tiberius İsa dönemi) zamanında M.Ö. 42 ve M.S 37 kendisine kutsallarına saygısızlık diye addedilip getirilen, bir olay kişiye söylediği cevap, benim ne kadar fikir ve akıl fukarası olduğumu gösteren, çağdışçılığıma, yobazlığıma kıyas olan bir anlama ve anlatım olabilmektedir. Tiberyüs'ün cevabı için ''Düşünce Devinimindeki Mutluluklar 4'' yazı dizimin 10. paragrafına bakılabilir.