İnsan; önce dünyaya gelirmiş, sonra kendi özünü, kendini nasıl olmak istiyorsa öyle kurarmış.
Palavrabu, kocaman bir palavra…
İnsanın yapıp etmelerinin her açıdan belirlendiğini içsel ve dışsal; fizyolojik, psikolojik, sosyolojik, kültürel, siyasi, ekonomik vs…her açıdan belirlendiğini biliriz.
Sartre’ın özgürlükçü, varoluşçu, existansiyalist düşüncesinin büyüsünü bozan yığınla örnek bir o kadar da deneyimimiz var. Hem bireysel hem de toplumsal üstelik evrensel ölçeklerde şahit olduğumuz pek çok olay, olgu Sartre’ın palavrasını ifşa ediyor. Özgürleşmek, varolmak teraneleriyle devam eden bir palavra Sartre’ınki.
Hümanizmanın Aydınlanma üzerinden, sanayi devrimiyle paralel olarak kapitalizme evrilecek çılgınlığı “tarihin öznesi” adı altında pazarlayan ideolojisi, Sartre’ı bir pazarlamacı olarak üçüncü dünya ülkelerine ve küresel ölçekte 68 kuşağına bir kurtarıcı Mesih olarak sunuyordu.
Stoacı etik anlayışı, özne fikrini reddeden; doğal düzende ve bu düzeni icra eden kaderin işleyiş sürecinde insana sadece tevekkül rolü veren berbat bir knum önerirken; Hümanizma, tanrısal donanımlı bir insan inşasına girişiyordu. Biri uçan, diğeri çukurunu kazan iki insan portresi çiziliyordu iki anlayış tarafından. Bu gelgitler içinde yaptığımız okumalar; kah uçuran kah süründüren bir ruh hali bırakıyor bizde.
Sanayi devrimi, modernizm, kapitalizm, üretim, tüketim, kitle toplumu ve kültürü, moda, imaj vs…Tüm birimleriyle, tüm ikna edici hegemonik araç ve kavramlarıyla bizi bir “ben” bir “kişi”, bir “birey” olarak yaratmaya ve sonra da bu “ben” le bir alışveriş yapmaya ısrarcıdırlar.
ben bir ceviz ağacıyım Gülhane Parkı'nda,
budak budak, şerham şerham ihtiyar bir ceviz.
Ne sen bunun farkındasın, ne polis farkında.
Ben bir ceviz ağacıyım Gülhane Parkı'nda.
