Er Bitiğ'i Şiiri - Yusuf Bilge

Ben kara budundan
Yalapar oğlu Yınalcık,
Bu kırkıncı sorağım önümde yedisi;
İtil kumsalında
Bir salkım söğüt dibine oturmuşum,
Yorgun, argın bir kösük deme tutturmuşum;
Şakağım seyrimekte,
Üreğim göynümekte;
Duy beni Almıla! ..

Selenge gözlerin usuma döküldükçe
Kekremsi, buruk,
Koruk alıç tadında bir özlem
Genzime bükülür;
Bilirsen, alıç ağacı
En erken çiçek açar da
En geç yemelik olur,
Son kar eriyenden ilk kara değin
Anca tavını bulur;
Bizim sevimiz de haçan
Öyle Almıla! ...

Varım, yoğum sensin,
Azım, çokluğum,
Kış, bahar, yaz, payız
Ilgar tokluğum,
Kılıncım, kalkanım,
Sadakta okum,
Tezenem de sensin,
Kopuzum da sen,
Telengim, yaprağım,
Alın yazgım sen,
Ben değilim burda böyle höyküren
Sensin Almıla! ..

Ağır yerin tamgası,
Aysar düşlerimin güleç uması,
At sürende hep önümde kömeğin,
Sankim ele geçmez alkım halkası;
Gözlerim kamaşmakta,
Dilim uyuşmakta
Ne yapsam n’eylesem usumdan çıkmırsan,
Yere göğe sığmırsan Almıla! ..

Uturgur Yapgusu’na Kağan buyruğu
Yerine ulaşanda, süyegim ağaracak;
Kunuk-sup öğreşkesi ulak saldığım
Salkım saçak tarazlı bulutlardan
Öncü sepkenle saçlarına düşeceğim,
Adımı kazanıp karşına geçeceğim,
Yumuşluğum sen olacaksın Almıla! ..

Alabol’da üç gün, üç gece
Düğün, dernek yomlu toy kuracağım;
Çekelez kürkünden görümlükle
Kapınıza varacağım,
Evdeşim olacaksın anla! ..
Bu tin bu tende kaldığınca
Umay bakışlarına gözgü duracağım,
Hep seni yansıtacağım Almıla! ..

Karangu balası ülkerim! ..
Ayçam, ıldızım, tizi güneşim! ..
Özleminde yitmeme izin verme! ..
Bilirem, danışmadı diye kızgınsın,
Öfke buzlarını erit sevginle
Er bitiğim içine doğsun, oku! ..
Yalanım varsa
Görklü Tengri’den ölmemi dile! ..
And’olsun seni sevirem,
İnan çok sevirem,
Bekle beni Almıla! ..

YUSUF BİLGE

Meraklısına Notlar:

Bu şiir katışıksız Türkçeyle yazılmıştır.

* Er bitiğ’i: Er mektubu, erkek sözü
* Kara budun: Yönetilenler sınıfı, sıradan ahali
* Yalapar: Elçi
* Yınalcık: İnanılan emin kişi
* Sorak: Menzil
* İtil: İdil, Volga nehri
* Kösük deme: Uzun hava, yanık türkü
* Göynümek: İçin için yanmak
* Selenge: Ortalık Asya’da ırmak adı
* Haçan: Ne vakit, ne zamandır, herhalde
* Ilgar: Düşman üzerine akın, ılgar tokluğu ganimet zenginliği anlamında
* Teleng ve yaprak: Kalem ve kağıt der gibi, teleng, yazı yazmaya mahsus iri kuş tüyü, yapraksa bir tabaka kağıdın her iki yüzüne birden verilen isim anlamında
* Payız: Sonbahar, güz
* Höykürmek: Aynı sözleri sesli bir şekilde tekrarlamak, cehri zikrediş
* Tamga: İşaret, mühür, simge
* Uma: Konuk, misafir, mihman
* Kömek: Hayal
* Alkım: Gökkuşağı
* Uturgur: Kazan Türklerinin atası olan uruk, İdil Bulgarı
* Yapgu: Uruk başı, tâbi kral
* Süyek: Kemik
* Kunuk-sup öğreşkesi: Kunuk, Hunların kendilerine verdiği gerçek adları, sup ise su demek, öğreşke, talim, terbiye, öğreti anlamında, Hunların hava ve su öğretisi, kungfu
* Tarazlı: Tel tel kabarıp karışık ve dağınık bir halde
* Sepken: İnce kar
* Yumuşluk: Görülen bir işin ya da hizmetin karşılığı, mükafat, ödül
* Alabol: Alaşehir anlamına Selenge boylarında eski bir Türk yerleşkesi
* Yomlu: Uğurlu, dualı
* Çekelez: Kürkü değerli bir sincap türü
* Umay: Şefkat meleği
* Gözgü: Ayna
* Karangu: Gece, karanlık
* Ülker: Boğa burcunda yedili bir yıldız takımı, Süreyya, Pervin
* Ayça: Hilal
* Tizi: Yayla
* Görklü Tengri: Mübarek, mukaddes, muhteşem Tanrı