Düzeltme Şiiri - Gamze Cebeci

Gece yaşadığım mesnetsiz tenkit şokundan sonra kendimi toplayınca üyeleri tanımak gayesi ile dolaşırken, yolum Sayın Emine Doğan'ın "Ey İnsanlık Sen Neredesin" başlıklı şiirine düştü.

Yazımın konusu o şiir değil. Gene de şiirle ilgili birkaç şey yazacak olursam konusu itibariyle ve vermek istediği mesaj açısından başarılı bir paylaşımdı. Ancak biri klavye hatası izlenimi veren iki yanlış vardı.Birincisi (mehşur-meşhur) sanırım acele ile klaavyeye basıldığı için h ve ş harfleri yer değiştirmiş. Diğerinde de aynı sorun. Fakat bu sefer bir harfin ayrıca yanlış kullanılması da söz konusuydu, (mehsebi) derken de sanırım sayın Doğan'ın kastı (mezhep) olmalıydı. Lâkin bunları tenkit amacı ile yazmıyorum. Zira sayın Doğan'ın yurt dışında yaşadığını gördüm profil sayfasından. Yurt dışında uzun süre kalan vatandaşlarımız için bu hataların elbette hoş karşılanır bir yönü var. Zira en azından iş gereği ikamet etmekte olduğu ülkenin dilini daha çok kullanmak zorunda kalan kişilerin öz dillerine tamamen hakim olmaları kimi zaman zorlaşıyor.

Şimdi asıl konuya geleyim.
Sayın Deniz Ercivan bu şiire nazire mahiyetinde bir şiiri yorum olarak eklemiş.
Düzeltme yapmak istediğim de bu şiir. Ancak kesinlikle ve samimiyetle belirteyim ki, Sayın Ercivan'ı tenkit gibi bir niyetim yok.Çünkü muhtemelen bir internet sitesinden oraya kaydedildiği gibi almış şiiri. Önce şiiri aynen buraya aktarıyorum:

büyük insanlık gemide güverte yolcusu
trende üçüncü
mevki şosede
yayan büyük insanlık (hatalarla dolu)

büyük insanlık sekizinde işe gider
yirmisinde evlenir
kırkında ölür
büyük insanlık (hatasız)

büyük insanlığın toprağında gölge yok
sokağında fener
penceresinde cam
büyük insanlık (eksik ve sıralaması yanlış)

ekmek büyük insanlıktan başka herkese yeter
pirinç te öyle
şeker de öyle
kumaş ta öyle
kitap ta öyle
ama umudu var büyük insanlığın
umutsuz yaşanmıyor (sıralama yanlış imla hataları var)
zülfü livaneli

Şimdi şuradan başlayalım.
Bu şiir, bestelenmiş ve şarkı olmuştur. Sayın Ercivan sanırım bu nedenle şiirin altına Zülfü Livaneli yazmış.
Ancak güfte (yani şiir) Nazım Hikmet'e aittir.

Yine öyle zannediyorum ki Deniz hanım bu şiiri bir internet sitesinden almış. Fakat ben şiir paylaşılan internet sitelerinde aslına uygun yazılmamış o kadar çok şiir gördüm ki...
Tıpkı bu şiir gibi.

Nazım Hikmet; pirinç de yerine (pirinç te) , kumaş da yerine (kumaş ta) , kitap da yerine (kitap ta) yazacak kadar imla yoksunu olabilir mi?

Hele ilk dizelere ne demeli?

trende üçüncü
mevki şosede
yayan büyük insanlık

Nazım Hikmet gibi bir kalem, günümüzde çokça gördüğümüz gibi cümleleri oluşturan kelimeleri canının istediği yerden bölerek anlamsızca alt alta dizecek biri mi?

mevki şosede (Ne demek mesela, Nazım Hikmet böyle bir şey yazar mı?)
Bir ilkokul öğrencisi bile bu dizeleri şöyle yazar:

trende üçüncü mevki
şosede yayan

Nitekim şarkıyı dinlerseniz "es"lerin bu şekilde verildiğine şahit olursunuz.

Kim bilir kim bu şekilde ekledi bu şiiri nerelere eklediyse?
Tren yerine tiren yazan siteler bile var.
Fakat işin vahim yanı şair böyle yazdı zannedildiği için sonra saçma sapan yorumlar geliyor. Vay efendim falanca da şair mi muhabbetleri filan başlıyor. Sadece Nazım Hikmet değil elbette kastım. Kim bir şairin, bir şiirini, bir yerlere ekliyorsa son derece dikkatli olmalı.

Şiirin doğru metni aşağıdadır:

BÜYÜK İNSANLIK

Büyük insanlık gemide güverte yolcusu
Trende üçüncü mevki
Şosede yayan
Büyük insanlık

Büyük insanlık sekizinde işe gider
Yirmisinde evlenir
Kırkında ölür
Büyük insanlık

Ekmek, büyük insanlıktan başka herkese yeter
Pirinç de öyle
Şeker de öyle
Kumaş da öyle
Kitap da öyle
Büyük insanlıktan başka herkese yeter

Büyük insanlığın toprağında gölge yok
Sokağında fener
Penceresinde cam
Ama umudu var büyük insanlığın
Umutsuz yaşanmıyor

7 Ekim 1958 Taşkent