Ömer Gölge - Doğu ve Batı Düşünce sistem ...

Batı ve Doğu Düşünce biçimleri üzerinde bir Gezinti 1

Doğu ve Batı medeniyetleri arasındaki Kültür ve anlayış farkları bütün büyük fikir adamlarının inceleme alanına girmiş ve üzerinde ciltler dolusu araştırma yayınlanmış önemli bir konudur. Bendenizde uzun zamandır bu mesele üzerinde düşünen,yayınlanmış eserleri takib eden meraklılardan biriyim sadece.Uzun süredir devam eden bu merakım bu konuda bir arşiv hazırlamama bile sebeb olmuştur ya neyse..Fakat bana asıl ilginç gelen konu bu kültür ve anlayış farklılığının bazılarının zannettiği gibi çok eski devirlere uzanmadığı,aksine belkide ortaya çıkan uçurumun Rönesansla başlayıp buharlı makinaların icadından,yani sanayileşmeye geçişten sonra daha da derinleşmiş olduğudur..

Gerçektende Eski Yunan Mitolojisinden tutunda Felsefecilerin Yüksek dönem diye adlandırdığı ilk çağ Yunan ve Roma felsefi ekollerinde tartışılan konular aslında,aynı dönemde doğunun mistik felsefi akımları arasında tartışılan konularla pek fazla bir farklılık ortaya koymamakta.Şimdi hemen bazı cevrelerin itirazlarını kulağımın dibinde duyar gibiyim.Ama durun acele etmeyin henüz doğu mistisizmi konusunda İslam kültürünün getirmiş olduğu geniş hatta çok caplı açılımların sahneye çıktığı dönemden bahsetmiyorum.Belki çok daha öncesinden Sümerlerden başlamak kaydıyla pagan kültüründen.kısmen şamanizmden.Budizmden.Zerdüşlükten vb gibi doğunun kültür,düşünce ve sosyal hayatına ait olgulardan bahsetmekteyim.Dini hayat diye ayırmıyorum çünkü din, o dönemler için batı ve doğuda bütün bir yaşamın içinden ayrılıp izole edilmiş bir yaşam alanı haline gelmemişti bu günkü gibi.Yani saydığımız bütün bu kültürlerin yaşam anlayışında din hayatın belkide tam orta yerinde durarak,bireyin kendisiyle.toplumla,yaratıcı güç veya güçlerle ilişkisini tanzim eden en önemli unsurdu.Ve bu anlayış Rönesans'a kadar da böylece devam etti

Konuyu fazlaca dağıtmadan özüne dönmekte fayda var.Evet Doğu ve Batı kültürlerinin çok uzun dönem ortak çözümler aradıkları insan beynini meşgul eden meseleler nelerdi diye sorulacak olursa,bunların en başında şüphesiz VAROLUŞ problemi gelmekte.Bu soruna her iki tarafta benzer çözüm teorileriyla cevap vermişler.Batıda Eflatun yaradılış teorisini ispatlamaya çalışırken,doğuda bilinen en eski yazılı kaynaklardan olan sümer tabletlerinde bu konu belki felsefi ayrıntılarına girilmeksizin açık bir biçimde işlenmiş.Örneğin adalet kavramı mutlak olarak ele alındığında Zerdüştlerin Avestasında bu sorun yaradılış esasından hareketle çözüme ulaşmış.Şimdi de o dönemde Doğu ve Batı düşünce hayatında karşıt görüşler var mı? ona bakalım: