Diyorlar Bizde (hikayesi)

Memleketim Hasanoğlan’ın yerel sözcükleriyle yazdığım “Diyorlar Bizde” isimli şiiri, Haziran 2008'de kaleme aldım ve tamamladım. O dönem Akın Babadağ tarafından aylık çıkarılmakta olan Hasanoğlan Gazetesi Ağustos 2009 sayısında yayımlanmıştır. Bu şiir ile yöreme edebi ve kültürel açıdan hizmet ettiğime inanıyor ve geleneklerimizin bilinmesi, yerel şivelerimizin unutulmaması için verilen bir çabanın yanı sıra yoğun araştırmalar sonucu yazdığım bu tür şiirlerin kaynak teşkil edebileceği inancını taşıyorum. Kısacası kültürümüzün yaşaması için atılacak adımlar yolunda naçizane katkı sağladığımı düşünüyorum. Hasanoğlan, Ankara'nın 34 km. doğusunda yer alan, zamanında yüksek Köy Enstitüsünün kurulduğu şirin bir İç Anadolu köyü, köklü bir kasaba, eski bir beldedir. On binin üzerinde bir nüfusa ve elli yılı aşkın bir belediye geçmişine sahip olan Hasanoğlan’ın belediyesi ne yazık ki 2008 yılında resmi olarak kapatılmış ve Hasanoğlan, Başkent Ankara'nın Elmadağ ilçesine bağlı bir mahalle konumuna getirilmiştir. Hasanoğlan şu anda Elmadağ’ın gelişme bakımından potansiyeli en yüksek, mâzisi, arazisi, sanayisi ve nüfusu açısından en büyük ve en önemli mahallesi olmakla birlikte en çok göç alan bölgesidir.

Mâlum şiiri yazmaya karar verdiğimde henüz 22 yaşımdaydım. Öncelikle geçmişten günümüze dek Hasanoğlan’ımızda kullanılagelen tüm bildiğim yerel kelimeleri listeledim. Büyüklerimden, eş-dost, konu-komşu ve akrabalarımdan sorup soruşturup listemi genişlettim. Hasanoğlan’la ilgili basılmış olan çeşitli kitapları da kaynak olarak kullandım. Kelimelerin mânâlarını tek tek not ettim. Bu şiiri yazarken hem hece veznine hem kafiyeye bağlı kalmak hem de akıcılığı sağlamak temel hedeflerimdendi. Bu açıdan çalışırken oldukça zorlandım. Bir taraftan kelimelerin anlamlarını bozmadan net ve öz olarak dizelere sıkıştırmaya ve uygun bir biçimde yerleştirmeye çalışırken on birli hece ölçüsünü tutturmak için çaba sarf ettim. Kafiye oluşturacak sözcükleri bir araya getirmek ve aynı dörtlükte harmanlamaya çalışmak epey zamanımı ve uğraşımı aldı. Bir hafta içinde tamamladığım şiiri ilk olarak anneme okudum. Annem şiiri çok beğendi. Sonra çeşitli ses tonlarında defalarca okuyup, birlikte gülme krizlerine girdik. Çok eğlenceli ve güzel günlerdi.

Yıllar içinde bu şiirim Hasanoğlan’da meşhur oldu. Birçok kişi beğeni ve takdirle karşıladı. Memleketim için kalıcı bir eser bırakabildiğime inanıyorum. “Diyorlar bizde” ayağı kullanılarak yurdumuzun çeşitli bölgelerinde çok sayıda şiir yazılmıştır. Bazen bu ayak “Derler bizde” ya da “Demişler bizde” şeklinde yöreye ve şairine göre değişiklik arz etmiştir. Birçok ozan kendi yöresinde kullanılan yerel sözcüklerle şiveli, tanıtıcı şiirler yazmışlardır. Benim de böyle bir şiiri kaleme almadan önceki hareket noktam; gazeteci, şair Hanefi Söztutan’ın Erzurum şivesi ile yazdığı bir şiir oldu. Yola çıkış noktamı teşkil eden o şiir bana esin ve ilham kaynağıydı. Buradan hareketle kendi memleketimi yansıtan bir şiir neden olmasın diye düşündüm ve bu iş için kolları sıvadım. O güne kadar Hasanoğlan ya da Elmadağ’la ilgili yazılmış herhangi bir şiire ya da dizeye rast gelmemiş, hiç görmemiş ve okumamıştım. Bana göre bu büyük bir eksiklikti. Kendi adıma utandım. Bu kaygıyı güderek ciddi bir çalışma içine girilmeli ve emek verilmeliydi. Belirtiğim üzere öncelikli kaynaklarım; yaşlılar ve bazı kitaplardan araştırıp listelediğim Hasanoğlan sözlüğüydü. Netice olarak ortaya; köyümün dilini yansıtan, esprili bir havası olan, kültürel açıdan bir miras niteliği de taşıyan naçizane bir eser çıktığını düşünüyorum. Hani “Gök kubbede hoş bir sâdâ bırakabilmek” misali. Arzımız bulunsun, yaşadığımız bilinsin.

Etkilenip ilham aldığım ve bana böyle özel bir şiir yazmam için vesile olan Hanefi Söztutan’ın Erzurum şiveli eserinin son kıtası şöyle idi;

Dağ eriği sarol, çeşmeler göze,
Annemiz aba’dır, teyzemiz eze,
Halalara bibi, tazeye teze,
Bayata da kerti diyorlar bizde.

Hanefi Söztutan

2023 yılının Nisan ayında basılan, memleket temalı şiirlerimin yer aldığı “Gel Gidelim Yârim Hasanoğlan’a” isimli şiir kitabımda da yayımlanan ve on bir dörtlükten oluşan “Diyorlar Bizde” isimli şiirimden dört kıta örnek vermek isterim;

Büyük tepsi sini, yün yatak döşek,
İkiyüzlü bambik, şımarık yağşak,
Dengesize lobut, gevşeğe gağşak,
Uyuntuya miğmaz diyorlar bizde.

Geçmiş gün ötöğön, geçen yıl bıldır,
Mendile destimal, ıslağa zıldır,
Genişçe teneke leğene tıngır,
Terliğe de şiplek diyorlar bizde.

Azıcık bıdıkım, ot türü tönge,
Tavamızda pişen böreğe gömbe,
Evet demek ya ha, bilmem ki; nembe,
Şaşırınca ayda diyorlar bizde.

Genişse, rahatsa derler dölekçe,
İyice demektir bizde onaçca,
Teyzeye diyaza, amcaya apça,
Akrabaya gağam diyorlar bizde.

Hikmet Nazlı