Bu teokratik imana dayalı sistem inşası Romalılarda Roma latifundialarıyla, patrimonializm oluşla tanımlanan “Tanrı'nın mülkü dilediğine dağıtması ve diğer dilediği kara bahtlılara da kölelik olan hizmetçiliği kara bahtlı, bahtına düşürmesi fikri”; Osmanlı'ya da geçmişti. Osmanlı hem Doğu Roma imparatorluğuna irtibatından ötürü, Doğu Roma’dan; hem de Bizans’ın İslam üzerinden yaptığı bu etkileri, Osmanlının doğrudan İslam oluşuyla ilahi takdirci mülk anlayışını iki yoldan da kendisine bahşetmişti.
Devlet zenginlikti. Devleti olmak, devletli olmak mülkü zenginliği olmaktı. Zenginliğiniz varsa, devletiniz vardı. Zenginliğin, mülk zenginliği olması yanı sıra sağlık zenginliğinin de olması demekti. Bir nefeslik sıhhati olmayanın dünyada sırf mülk zenginliğiyle devlet bulması olmaz, diyordu bir sultanın sözü. Devlet; malı, mülkü olmaya dek muktedirliği özgün tasarrufla, yönetme işi oluşla ortaya çıktı.
Dini sistemlerde, mülk ve mülkün talihli insanlara bağışlanması olan devlet ya da mülk sahipliği; "bir ölçüye, bir takdire göre" gökten inmeydi! Mülk sahipliği devlet, mülk sahibine raina oluşla, mülkü çekip çevirme, insanı mülklü oluşla gözetme, gibi referans değerlerinden hareketle güç (mülk): yönetmeye, insan köleleri de yönetmeğe başladı.
Yönetme işi en çokta çobanlık mesleğindeki gütme, güdülme eylemlerinden akislerle insan bilincine eşleşen bir yansıma oluyordu. Köle insanı ve mülk kutsallığını raina ediş (bizi güt türü) idare etme işi (çobanlık etme): "gökten" Tanrı bağışı oluşla gelmişti! Oysa kölelik, köylülük, reaya (sürü-halk) oluş sa, yerden bitmeydi.
Tamamını Oku
