DENEME: İnsanlıkta Buluşmak

İnsanın insana ettiğini, 'insan' insana etmez demiş eskiler. Ne hoş, ne boş ama ne anlamlı söz. Bütün anlam, “insan” sözünde kilitlenip kalıyor. Her şey insana verdiğimiz anlamda düğümleniyor. İnsanın insana bakışı çok önemli.

Hepimiz insanlığımızla övünür, Tanrının yarattığı diğer mahlûkatlar arasında en seçkin varlık olmakla onur duyarız. Birisine öfkelendik mi ağzımızdan çıkan ilk hakaret sözü “hayvan”dır. Dozajına göre onu “eşşek”, “köpek”, “domuz” iltifatları izler.

Bazen övgü ve sövgü birbirine karışır. Çok çalışkan ve başarılı bir insanın ardından söylenen “Vay inek vay! ” sözlerinde biraz imrenme de sezilir.
Bazı hayvansal nitelemeler yöreden yöreye farklı algılanır. Sözgelimi “çakal” sözü, Anadolu’nun kimi yöresinde iltifat, kimi yörelerinde hakaret olarak kabul edilebilmektedir.

Yalnızca kara hayvanları değildir dilimize dolanan. Görgüsüzlüğü ve aptallığı vurgulamak istediğimiz zaman uçucu hayvan adlarına da baş vururuz: “kuş kafalı”, “angut ”, “leylek”...

Balık adlarıyla ilgili benzetmelerle ender karşılaşırız. Seyrek de olsa akılsızlara “sazan”, aşırı kilolulara “balina” nitelemeleri yakıştırılır.

İnsanın insana yönelttiği eğretileme ve benzetmelerde zaman zaman bitkilerden de yararlanıldığı görülüyor: “ot” “hıyar”, “kelek”, “kabak kafalı”, “patlıcan suratlı”..

İyi, hoş yukarda saydığım sözler insanlığımıza dokunuyor da yine hayvanlar familyasından kimi nitelemeler neden çok hoşumuza gidiyor: “aslanım”, “koçum”, “şahinim”, “kanaryam”... Ya da bitkilerle kurulan eğretilemeler: “çiçeğim”,”gülüm”, “papatyam”...

”Hayvan nitelemesine darılanın “aslan” nitelemesiyle övünmesini,”gül” nitelemesinden hoşlanın “ot” denilmesine kızmasını hiç anlamıyorum.

Bırakalım kendi yanlış davranışlarımızı hayvanlara, bitkilere mal etmeyi de gelin sevgi, barış, dostluk gibi insanlığın temel ilkelerinde birleşelim, buluşalım, konuşalım, söyleşelim, görüşelim...

Yollarımıza çıkan dikenleri kaba sövgü ve şiddetle değil, zekâyla, akıl gücüyle ayıklayalım.