Delal Köprüsü Hikayesi ( Zaxo Köprüsü )

Pira Delal ( Zaxo köprüsü)
-Delal Gelinin öyküsü.
Zaxo ilçesi Dohuk kentinin en büyük ilçesidir ve Duhok'un 50 km kuzeybatısında yeralmaktadır. İlçe Türkiye ile İbrahim Halil sınır kapısının 8 km batısında yer almaktadır. Farklı dinler ve etnik kökene sahip sakinleri yüzyıllar boyunca Zaxo'da birlikte yaşamıştır. Zaxo merkezinde Habur suyu üzerinde inşa edilmiş tarihi bir taş köprü olan Pıra Delal bulunur. Nehir Zaxo'nun içinden akar ve birçok antik kentin başlangıçta Habur ortasında oluşan bir adada kurulmuş olduğuna inanılır. -Delal Köprüsü Zaxo ilçe merkezin bulunup Habur suyu üzerinde inşa edilmiştir. İnce geometrik bir şekilde yapılmış olan bu eski köprünün tarihi oldukça eski dönemlere dayanmaktadır. Pira delal'in ilk kez Roma döneminde yapıldığı düşünülürken , mevcut yapının Abbasi döneminden olduğu anlaşılmaktadır . Kürdistan'ın dört bir yanındaki Kürd halkı , büyük Pira Delal'i, aile boyunca barış ve keyif anıtı olarak ziyaret ediyor.

Newroz kutlamalarının sembolü haline gelmiş bir köprüdür Pira Delal. -Habur nehri üzerinde taştan yapılmış olan köprü ilçenin her iki yakasını birbirine bağlar. Uzunluğu 114 metreyi geçen köprünün genişliği 4.7 metre, yüksekliği 15,5 metredir.

DELAL EFSANESİ
🔆Pira Delal'in de her yapı gibi dengbêjî gibi bir efsanesi var.
🔆Efsaneye göre, Botan prensi ona Dicle nehri üzerinde bir köprü inşa etmek için yetenekli bir mimar emretti . Ve buldu Köprüyü tamamladığında, prens , köprüde yaptığı iyi iş için ödül olarak inşaatçının sağ elini kesmiş böylece başka bir yerde iyi hazırlanmış bir köprü inşa etmesin diye.
🔅Mimar Zaxo Şehri'ne(kendi şehri) geldiğinde, şehrin hükümdarı, mimardan Zaxo'ya giden Khabur (Habur) nehrinin iki tarafını birbirine bağlayacak bir köprü inşa etmesini istedi. Mimar, sağ elini kesen Botan prensinin elini kesmesine rağmen talebi kabul etti. Mimar her seferinde  köprünün orta kısmına geldiğinde, köprü cöküyor.
Bölgenin hükümdarı mimarı çağırmış, olup bitenleri sormuş. Mimar cevap olarak yapmış olduğu işe nazar değdiğini hükümdara söylemiş.Bunun üzerine hükümdar köprü inşaatına muhafızlar yerleştirmiş ve sabah buraya ilk gelen canlı varlığın kellesinin kesilmesini emretmiş. Ertesi sabah mimarın gelini olan "Delal" Kayınbabasının kahvaltısını getirmiş.
Beraberinde köpeğide varmış. Usta, Gelini ve köpeğinin kendisine doğru geldiklerini görünce Gelini için çok endişelenmiş ama gelinine bir türlü gelme diyemiyormuş.
Bunun üzerine köpeği çağırmış.
Köpek Delal gelinin önünde gelmek üzereyken yolda bir kemik parçasına rastlamış ve o kemik parçasıyla meşgul olurken Delal gelin kayınbabasının kahvaltısını vermek üzere yanına varmış.
-Delal'in kayınpederi (mimar) köprü hikayesini anlattı. Delal, inşaatçıya, şehri için hayatını feda etmeye hazır olduğunu bildirdi. Ve muhafızlar Delal gelinin kellesini kesmişler. Böylece mimar en sonunda onu köprünün altına gömdü . Delal'in kocası olanları duyup şehre vardığında kazma ile kürekle köprünün altından kazmaya başladı. Kazı yaparken gömülü olan Delal'in boğuk sesi onu kazı yapmaktan alıkoyar ve Delal'in kazma ile fiziksel olarak incinmekte olduğunu hisseder,
Delal bu köprüyü kollarıyla birlikte tutmak istediğini ve sonsuza kadar orada kalacagini dile getirmiş...
Bundan dolayı bu tarihi köprü Delal ismiyle anılmış, ve bu dramatik olay Günümüze kadar dilden dile dolaşmıştır...
🔅"Delal" Kürtçede (Güzel) anlamına gelir. Bu isimden ve efsaneden yola çıkarsak köprünün yapısı Kürd bir mimara ait diyebiliriz.