Çoban a) Kürd Irza Şiiri - İbrahim Çelikli

“-ıslık çalarak
küçük taşlar atarak
sürü ile ekinlerin arasında durarak
elden geldik kadak
gözümü kırpmadım
koyunları ziyana sokmadım
gece geç yarıya gadak örüdüm
deyne(ği) me yaslandım
gece boyu sürüsüyü gütdüm

elimden geldikçene
zıyan olan yerlerden
özellikle de Deveci Sülalesinin ekininden
uzak durun
neye dersen
“serde genşlik var,
olur ya uyurun-muyurun”
al başına püsgüllü belayı,
bi dee Lelek Boladının geddiği yerlerden
geşmemeye bakarın
neme n(l) azım
“ite dalanma çalıyı dolan” demişler
adam zıyan verir,
senin aklın da bile yoğukana
geder bi de ispiyonnar
nerden geldiğini bilemezsin valla
ordan geşdin mi “geşdim”
geşmedim desen
“gösdert şahıdını” ne arar
gel de ayıkla pirinciyin daşını
el oğlunun dayısı-mayısı var
bizim de dayımız var emme
götden bacaklı, ne yarar

onun uçu Goca Duzla’dan Mezerdüzüne öte
sürüyü Goca Balamıdın altında yatırdım
köpeklerin biri bi yana, biri bi yana,
eşeğin he(y) besini endirdim,
kepeneği çöğürün üsne atdım,
harbiyi çıkardım
içine donuz sıkısı depdim,
kırma tüfeği yasladım pinar çalısına
höyle bi galkamağa verdim sırtımı
gövyüzü parıl-parıl

hinci yavıklıyın damın garşısına varacan
damın başında bulaşık mı yuyo,
kekik mi demlemiş,
el etcen sana da getirecek
kendi eliynen garışdırmış,
höyle bol şekerli
kendi eliynen içirecek
ay-aydını, emme nassı,
duralakdan çomak köpek hırlamaya başladı
ay aydınına da bişiy seçilmeyo,
usulcukdan kel-gıraya doğru
gaykıldım,

“Sülemeeen”
Teberi ğomuş goyunnarın başına
neredeymiş Kör Irza çıkdı ğeldi,
gubat bi çeket geymiş,
kim bili(r) kimden galdı
çeket omuzlarından sarkıyo,
golları uzun gelmiş,
yaz gününe palto keymiş desem
tevatür olacak
neye dakardı o gözlüğü bilmen
camları şişe götü ğibi
böğüne gadak bu adamınan
hiş bi ala-verem olmadı
hinci bu neye çıkdı ğeldi deye
Allah var ya birez gıncıdım,

omzundakı azzı(ğı) nı aşdı
teze çökeleğe acı sovan döğdü
elinin kahıyna,
çomaç etdi
bi de “heş yeyesim de yoğudu len” deye
aklı sıra keyf bağışladı
matıraları da sıraladık gıyıcığa
mubarek de ne yeniyo ya!
oldu-olmadı dikdik depemize
girişdik yarenniğe

“-ee deliğannı
hinci senin yaşında olcağdım
valla iki köyde de
barnaklamadık bülüç gomazdım”
“-olumu öyle şey yau,
benimde var anam-bacım
çok şükür benim o daraklarda bezim yok”
“-hinci böyle dersiniz de
kuşlar uşmaya başladımıydı
“heyvah” dersiniz emme
ne fayda
benim bile döğmekden
dizlerim morardı”

“-yoğ emmi adımız çıkar
ondan sonura da, köyün gatına,
odaya-pacaya varamayız”
“-iyi ya len işde
adın çıkdımıydı
seğiden sana geli(r)
acıkan sana geli(r)
yanan seni bulu(r)
gıymata binersin,
adam yerine gonursun,
araycan deye gıçı-gırıp pani ğibi
eftikleyip durmazsın
bu boku vahtında yemedin mi
elerde marağ edersin
sonratdan yemeye gakdın mı
ayıkla gari pirinciyin daşını,
her şey vahtında
sonratdan zati o dadı vermez mubarek

bi adım at gerisi geli
seni marağ eden arar-bulu
herkeş temenna eder neyye
deveye diken,
bizim millete.iken yaraşır”

yarından keyri
benim gibi
gelen geden yok mu deye
uçan guşun ganadından medet uma(rsı) n
arayıp durusun emme
valla da bulaman billa da
neye geşdi,
avcını yalamazsan köpeğ olu(r) , ürerin
aklını başına de(v) şir asdanım
bunun ahiri pişmannık mı
yapmadığına pişman olca(ğı) na
yapda pişman ol anasına sata(yı) n
desdi su akarkana dolar, akarkana
sen uyursun emme el oğlu uyumaz
iki ğün sonura nası olsa
bencileyin arayan-soran olmaz
hinci geriye dönüp bakıyon daaa
işlemediğim bi-sürrü günah var
yapmadığına pişman olcağına
yap da pişman ol deye ona deyon
bak hinci bana, ardıma dönüp de
anacağım, hayıflanacağım güçcücük bile
bişşiycik yok
anasına satayın

adamın birine sormuşlar
“emmi o işlerden n’aber” deye
o da “çelen panisi ğibiyin olum” demiş
“emmi ben öteki işleri deyon
yenge sağ mı
genş mi
seni genş dutuyo mu
hoş dutuyo mu deye”
“dedim ya olum
çelen panisi ğibiyin deye”
“emmi o işlerin
çelen panisi nası oluyo” deyinşe

“olum hani olura olmaza
yoldan geçennere çelenden
çemkirip duran çelen panileri vardır ya”
“eee”
“hani eve girip çıkannara, evdekinnnere
hiç ses etmez”
..
“işde ben de o çelen panileri ğibi
yoldan geçenner hışarıyon da
evdekine hiş bişiy
dediğim yok”
..
aynı benim gibi
anna gari
onun uçu bir bildiğimiz var haralda ki
sana benim duttuğum yanışı dutma
deyoruz demi”

senin ki, bi cığara doladı,
…………
meğrem, senin beğenmediğin Kör Irza
neler görmüş geçirmiş
ağaya neler demiş,
abılaya neler etmiş,
sanısın Gazanova, valla-billa
oyusa; onarın köyde de,
bizim köyde de
neler neler oluyomuş da…
herkeş ayakda uyuyo,
bu kör gözüynen her bi şeyin farkında
kim-kime netmiş,
kimin eli kimin cebinde
kim kimin gıçına diken gısdırmış
kim-kiminen eyiymiş,
kimin-gönlü kimdeymiş,
falanın-filanınan arasında neler geşmiş
bu kimlere hacıanalık etmiş,
kimlerin yuvasını gurmuş
ooohhhhhoo

geç ordan
kimde dapança varımış,
kim alcağmış,
kim kimden, nerden kaça almış
kimin ki nasılımış,
kimin ki “sağa çek”iyomuş,
kimin ki dutukluk yapıyomuş
kiminkinin neresinde ne varımış,
sankı valla hepiciğiynen nişan almış,
hatta kimikiyne daratmış,
bilmen kimin gönlü olmamış

kimden, kime mermi alıvımış,
ne de(yo) n boba sen,
adam alt tarafı bi(r) dutma deği(l) de
sanısın adam Gaşşıkçı
dedi-ğodular,
gavgalar, nizalar
etirikalar,
menevralar,
al taka ver külahlar
ka-ta-kulliler,
ketempereler
abidik-gubidikler,
adam çapanoğlu gibi
her daşın altından çıkıyo
her işin içinde barnağı var
şaşdım galdım valla

goca köyde
aşna-fişne olmayan ev galmadı
daha neler neler,
yalınız ki
bizim akrabaların gıranına giriyo
bi adım daa atmayo,
“hıhn geliyo” deyon
gayliken o dallara basmayo
nuh deyoru da
peygamber yok,

gavırı,
yetmeeez!
“anan höyle mukaddes,
boban böyle erdem sahabı
var mı senin anan-boban gibi deyip
gapadıyo gutuyu
oyusa bilip durun anam hadi neyise de
bobam aykırı, mencilissis
gayfa-paca bilmez
dikguyruğun teki

valla hunun hurda boynunu gır
gırana goyvu
kim vurduya getsin
.mına godumun döyüsü
kim araycak,
kim sorcak emme
gel velakin…
okarda Allah var,
insan ganunda bile gorkmayo da
Canabı Allah’dan korkuyo,
vizdanımın sızlamaycağını bilsem

len ataş olsa cürümü ğadar yer yakmaz
boyuna-bosuna bakmaz
ele.mına godumun döyüsü
iyi de!
bu başka köyden gelmiş,
bizim köyde eşi-dosdu,
hısımı akrabası olmayan biri
bu adam bunnarı nerden duyuyo
nası uyduruyo,

ben bilmen Irıza kimin nesi,
kimin fesi,
pekey
o nerden biliyo
ben kimin nesiyin,
mefrat bişiy valla
anam avradım osun
aradan bunca zaman geşdi
bu işin sırrının hala çözemedim
çoğu geceler uykum gaçar bu yüzden
pirincin daşını bi türlü ayıklayaman

seninkini ellemedim,
gari…
uzatdıkça uzatdı…
he(y) beden bi alakelek çıkardım, getirdim
palasgaya bağlı boynuz saplı bıçağınan
gabıklı-mabıklı dilimledim,
bi dilim ya yedi ya yemedi
o habire üğüdüyo
bir-iki derken hepiciğini yedim
sildim-süpürdüm

çok mal haramsız,
çoğ (i) laf yalansız olmaz! gariii,
senin ki ha bire bişiyler zırvalayo
gözlerim gapanıyo
kendimden geçiyon
arada bi “hı-mı” deyon
da! narasın
o daraklarda bezim olmayınşa mı nedir
Kör Irza’nın keyik muhabbeti
beni hiş mi hiş sarmadı
güçccüğüm değil de akranım filen olcak
“-kak.iktir hurdan” demeden
alıp da depesine bi endirecen
hesabını soran olmaz emme
… bereket versin,
bizim taraflara do(ğ) ru bek gelmedi
o atdı savırdı, yutmuş göründüm, …
…… yutmadı,
haralda içimden geçenneri feyilledi
dabannarı dutmadı
gakınca ğetdi,

DİPNOT

gıncımak: gönülsüzlük, isteksizlik, olmasınına tutmak, canı gönülden katılmamak, caymak
meğere, meğerem, meğrem: meğer, meğerse, oysa
oyusa: oysa ki, oysa, meğer
tutukluk yapmak: bir mekanizmanın düzenli çalışmaması, silahın ateş almaması, ateş edememe durumu,
tutma: belli bir dönem için beli bir ücret karşılığı, birinin yanında çalışmayı kabul etmiş kimse
 Kaşıkçı namlı bir silah kaçakçısı