Çayname Şiiri - Yorumlar

ŞEKİL YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME

Erzurumlu ressam, şair, halk bilimci sanatçı olarak tanıtılmış, rahmetli İhsan Coşkun Atlıcan.
Allah rahmet etsin.
Eserleriyle yaşayacağı muhakkak.

***
Mademki halk şiiri tarzında, ozan geleneğine uygun yazılmış bir şiirle karşı karşıyayız, bu seferlik de bu tarza uygun bir anlayışla yorum yapalım.
Yorumdan çok hatalarını mı görelim deseydim…
*
1. dörtlüğün 3. dizesinde “uyak” sıkıntısı var. (…öv-ül-ür - …sev-il-ir- …çev –(R)il –ir ). Yardımcı sesleri eklerle bitişik yazdım. Görülmesi bakımından.
Üçüncü dizedeki (R) sesi uyağı, aslında redifi bozan ses.
*
2. dörtlükte de farklı bir uyak hatası var. 1 ve 3. dizelerdeki “suları” kelimesi 2. dizedeki “pınarı” kelimesi ile uyaklandırılmış. Aynı kelimenin kullanılması yanlış. Kendi aralarında redif gibi değerlendirilir.
*
3. dörtlükte “Barları” kelimesi oyun, halay anlamında olsa gerek. Büyük harfle başlanmasına gerek yoktu. İçki içilen yeri çağrıştırmaz zaten. Hava basıncı birimini de anlatmaz. İlk akla gelen Erzurum’a has oyunudur zaten.
“Sularında nefis olur çayları” dizesindeki “sularında” kelimesi “sularından” şeklinde olmalıydı. Çay, “sularında” demlenmez, “sularından” çay demlenir.
*
4. dörtlükte de uyak hatası var. “düzenli” kelimesi diğer dizelerdeki “bezeli” ve “ezeli” kelimesi ile uyaklı olmaz. Düzenli kelimesinde “N” sesi fazlalığı var. Ayrıca son dizedeki “birde” yazılışı yanlış “bir de” şeklinde, “de” ayrı yazılmalıydı.
*
7. dörtlükte ikinci dize “Zurna çalar, davullar vurulur” 10 hece olmuş. Şiir 11 heceli bir şiir. Ölçü yanlışı var.
Son dizede de bir hece fazlalığı var. 12 hece olmuş. Bir hece fazla.
“Her ne molada getiriler demli çay”
Burada “ne” kelimesi fazla. Zannımca yazım hatasından kaynaklanıyor.
*
Şiirin bütününde “çay” redifinden önce kullanılan kelime uyaklı olacaksa her dörtlüğün sonundan uyaklı olarak devam ettirilmeli.

1. ve 2. dörtlüklerde sadece “çay” kelimesinin vurgusu ve tekrarı var. Uyak yok.
3. ve 4. dizelerde “… burda çay” “… birde çay” “r” sesleri ile uyak yapılmış.
5. ve 6. dizelerde “… taze çay” “… sade çay” “e” sesleriyle uyak yapılmış.

Diğer dörtlüklerde de aynı hataları görüyoruz.
*
Saz eşliğinde şifahane söylendiğinde, kulağa ahenkli gelebilir. O anda akla geldiği gibi söylendiği için belki bu derece dikkat çekmez. Ancak iş yazıya geçirmeye gelince, mutlaka bu tür hataların düzeltilmesi gerekir diye düşünüyorum. Aksi takdirde şunu söylemek yanlış olmaz. Henüz şiir dili yerine oturmamış.
Halk ozanlarımız söylediklerinde, uyağını uyak, redifini redif, yeri geldiğinde dudakdeğmezini dudakdeğmez olarak mahirane söylerler. Yoksa iğne dudağına batar.
*
Halk ozanı olmak da kolay değil, şair olmak da…

Tekrar Allah’tan rahmet dileyerek, iyi ki bu tür eserler bırakan ozanlarımız, şairlerimiz olmuş ve olacak diyor, sevgi ve saygılar sunuyorum.

Hikmet Çiftçi
18 Temmuz 2013

“GERÇEK DOSTLAR BİRLİĞİ”

Sade, yalın ve yaşanan hayatın günlük ihtiyacını çok hoş bir anlatımla dile getirdiniz. İster Tabakhane de ister Akpınar da
ister Gandara da olsun. Hayatın güzelliğidir.Erzurum. Erzurum'u çok seviyorum. Çok çayınızı içtim.Kutluyorum. Saygılarımla.

Tebrik etmek lazım şu İhsan beyi
Sabah akşam derken birde geceyi
Unutmuş yedide geçmiş heceyi,
Bakıpta doldur içelim demli çay

Çaya methiye hem güzel hem demli olmuş.
Mehmet YUSUFLAR

...üzgünüm kıymetli şairim keşke bukadar boş sözcük yerine 3-5 kıta olsaydı da belki hora geçerdi.

...ne yazıkki temcit pilavı gibi yada nebileyim çizilmiş plak gibi 'çay' demiş durmuşsunuz.

...saygılar