Çağdaş Hukuka Atılan Büyük Darbe: Yök'ün ...

29 Ekim 2009...
Günlerden perşembe...

Uzunca bir süredir yazı masamın başında oturuyorum.

Önümde, boylu boyunca uzanan gazeteler, kesip sakladığım köşe yazıları ve bir Alev Coşkun makalesi...

Makalenin ve köşe yazılarının üzerinde, tükenmez kalemin mavi mürekkebiyle atılmış tarihler...

Cumhuriyet gazetesinden kesip sakladığım iki önemli yazının(Dr. Alev Coşkun, YÖK'ün Roma Hukuku Kararı; Nilgün Cerrahoğlu, Hukuk Fakültelerine İmam Hatip Ayarı mı?) tarihi ortak:

22 Ekim 2009, Perşembe.

Diğeri, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Yargıcı Rıza Türmen'in yazısı; onun da tarihi, 23 Ekim 2009, Cuma.

* * * * *

Konu ortak: 'YÖK'ün Roma Hukuku Kararı'nı yorumlamış üç yazar.

Bilindiği üzere YÖK, aldığı bir kararla Roma hukuku derslerini anabilim dalı olmaktan çıkardı!

Yine YÖK, bu dersin, 'Hukuk tarihi' dersleri içinde okutulması yönünde karar aldı.

Çağdaş medeni hukukun temeli olan Roma hukuku dersleri, bundan böyle 'seçmeli' ders olarak okutulacak İslam hukukuyla birlikte...

* * * * *

Alınan bu kararı yorumlamadan önce, yazarımız Dr. Alev Coşkun'un analizlerinden uzun alıntılar yapmanın yararlı olacağı kanaatindeyim.

HUKUKUN ULUSAL NİTELİKLERİ

'Hukuk, gerek toplumsal, gerekse bireysel düzeyde insan ilişkilerini düzenleyen ve denetleyen kurallar bütünüdür. Hukukun ulusal nitelikleri yanında, bugünün iç içe geçmiş dünya düzeninde evrensel nitelikleri ve boyutu yadsınamaz. Çağdaş dünyaya ayak uydurmaya çalışan her devlet, kendi iç hukuk kuralları (anayasa,temel yasalar) çerçevesinde uygun göreceği yasaları kaldırmak, değiştirmek, yeniden yapmak konusunda yetkiye sahiptir. Ancak çağdaş dünyanın saygın bir unsuru olmak isteyen her devlet, evensel hukuk kurallarını ve evrensel değer yargılarını yadsıyamaz.

Günümüzde 'insan hakları' kavramı dünyanın dört bir köşesinde geçerli bir kural olarak kabul görüyor.

Örneğin İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'nde, vatandaş ya da yabancı herkesin nerede olursa olsun bir hukuksal kişi olarak tanınması gerektiği ve tüm insan haklarından yararlanacağı belirtilmiştir.(Md. 6) '

Yaşadığımız yüzyılda, dünyadan her devletin dayandıkları temel hukuk sistemlerinin ve hukuk kaynaklarının olduğunu hatırlatıyor Coşkun.

* * * * *

İSLAM HUKUKU VE İKİ TEMEL HUKUK SİSTEMİ

'Dünyada kaynakları itibarıyla iki temel hukuk sisteminin varlığı kabul edilmektedir. Bunlar Roma hukukuna dayalı kara Avrupası hukuku ve 'Common Law' hukuk kaynağına bağlı Anglo-Amerikan hukuk sistemleridir.'

Yazarımızın yaptığı şu vurgulamaya dikkati çekmek isterim:

'Ayrıca din kurallarına dayalı İslam hukuku da burada sayılmalıdır. Ancak, İslam hukuku günümüzde yavaş yavaş en koyu İslam ülkelerinde bile terk edilmektedir.

ROMA HUKUKUNUN TARİHÇESİ

Roma hukuku sistemi MÖ 7. yüzyılda başlayıp, önce Roma sonra da Doğu ve Batı Roma diye ayrılan (MÖ 395) ve 1453 yılına dek süren Roma İmparatorluğunun yarattığı ve geliştirdiği temel bir hukuk sistemidir. Doğu Roma'nın(Bizans) güçlü imparatoru Justinianus (MS 482-565) bu hukuk kurallarını bir araya toplamış ve buna Corpus Juris Civilis adı verilmiştir. Bugün bütün Avrupa ülkelerinin temel aldıkları hukuk sistemi işte bu Corpus Juris Civilis'tir, yani Roma hukukudur.'

* * * * *

LAİK TEMELLERE DAYALI: AVRUPA ÜLKELERİNİN TEMEL ALDIKLARI HUKUK SİSTEMİ

Çok aydınlatıcı olduğundan ve sade bir dilde(akademik dilden uzak) yazılmış olduğundan, uzun alıntımıza devam edelim.

'Laik temellere dayalı' bölümünde şöyle devam ediyor Coşkun:

'Roma hukukunda hukuk kamu hukuku (İus Publicum) ve özel hukuk (İus Privatum) diye ikiye ayrılmıştır ki bu ayrım bütün dünyada kabul görmektedir.

Özel hukukla ilgili: Borç, alacak, veraset, mülkiyet, mal sahipliği, bireyler arası ilişkilerde bugün bütün dünyada Roma hukukunun temel ilkeleri işlemektedir. Roma hukukunun birçok ülkede benimsenip uygulanmasında, dinsel yani 'ilahi' bir temele değil de 'dünyevi' yani laik temellere dayanmış olması önemli bir rol oynamıştır. (1)

Yine yazarımızın belirttiği gibi, 'Türk Medeni Yasası, Türk Borçlar Yasası ve Medeni Usul Yasası,' Avrupa hukuk sisteminden alınmıştır.

Peki, Avrupa hukuk sisteminin temelleri hangi hukuk sistemine dayanıyor? ..

Roma hukukuna!

Dolayısıyla Türk hukuk sisteminin temelleri de Roma hukukuna dayanmaktadır.

* * * * *

Roma hukukunun 'seçmeli ders'e indirilmesi gerçekten çok yanlış ve elem vericidir. Bugün bütün Avrupa'da, Roma hukuku, hukuk fakültelerinin birinci sınıflarında zorunlu ders olarak okutuluyor'. (2)

Ülkemizde Roma hukuku öğreten öğretim üyeleri, alınan bu karara tepkili. Kararın iptali için YÖK'e dava açmaya hazırlanıyorlar.

* * * * *

Sonuç olarak, hukuka çok sessiz ve derinden, öldürücü bir darbe indirilmiştir. Türkiye'nin gözü kulağı Habur kapısında, 34 PKK'lıdayken, alınan bu kararı neye bağlamalı ve laik hukuk sisteminde nereye oturtmalı? ..

Oluşan büyük gedik nasıl ve neyle kapanacak ya da kapatılacak? ..

Avrupa'nın ve dolayısıyla Türkiye'nin temel hukuk sistemini oluşturan Roma hukukunu okumayan, öğrenmeyen bir hukuk öğrencisi laik, çağdaş hukuku nasıl yorumalayacak? ..

Ve en önemlisi:

Roma hukukunun yerini; çağdaş, çağdışı, anti-laik İslam hukuku mu alacak?

* * * * *

29 Ekim 2009...

Günlerden perşembe.

Uzunca bir süredir oturduğum yazı masamın başından üzgün bir şekilde kalkıyorum. Yazdığım sayfaları defterimin içinden koparıyor ve kareli defterimin kapağını kapatıyorum.

29 Ekim 2009: Cumhuriyetimizin 86. kuruluş yıldönümü. Daha coşkulu ve daha 'endişesiz' kutlamak isterdim oysa.

Kutlu olsun!

Son Not:
Araştırmacı-yazar Turgut Özakman'ın 'Türkiye Üçlemesinin' (üçlemenin diğer iki kitabı Şu Çılgın Türkler ve Diriliş-Çanakkale 1915) son kitabı Cumhuriyet-Türk Mucizesi, tam da Cumhuriyet bayramında okuyucularıyla buluştu; iki cilt olan serinin son kitabı(Birinci ciltte Büyük Zafer'den Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuna kadarki olaylar anlatılıyor; ikinci ciltte ise Cumhuriyetin ilanından Atatürk'ün ölümüne kadarki süreci anlatılacak) yine Bilgi Yayınevi'nden okuyucularla buluştu: Şimdiden keyifli okumalar!

KAYNAKÇA

(1) Aydın Aybay, Rona Aybay, Hukuka Giriş S. 60'tan aktaran kaynak: Dr. Alev Coşkun, Cumhuriyet, 22 Ekim 2009

(2) Rıza Türmen- Hukuk eğitimine Roma hukuku darbesi, Milliyet, 23 Ekim 2009

Dr. Alev Coşkun, YÖK'ün Roma Hukuk Kararı... Cumhuriyet, 22 Ekim 2009, Olaylar ve Görüşler sayfası

utku.ozbaygmail.com