Bacım Şiiri - Yüksel Koç

BACIM
Anamın kokusu sinmiş üstüne
Hasreti kokulu ıtırlı bacım
Yakışmış Nakış’ı gergef üstüne
Elleri örgülü hatırlı bacım

Başın dumanlımı dağların kar mı?
Ambarda buğdayın hazının var mı?
Dirliğin düzenin geçimin dar mı?
Sırları çıkınla sarılı bacım

Yazın sıcağında ekin biçerdik
Düvene binerdik harman sürerdik
Setende sokuda bulgur döverdik
Salganı derede kurulu bacım

Kendirden çul dokur nasırlı eli
Kırkına varmadan bükülmüş beli
Hasırı savanı yerde serili
Kilimi ıstarda gerili bacım

Döndükçe uğuldar kirmenin sesi
Hünerli elinde tığı iğnesi
Danteli ipliği kanaviçesi
Bürüğü yazması oyalı bacım

Bacımın sitemi bağrımı deler
Acısı dilsizdir dizini döver
Gizlice ağlayıp gözünü siler
Dertleri içinde sıralı bacım

Kadere talihe erken yenildik
Deli poyraz yaman esti kırıldık
Kurudu dalımız yere serildik
Ozan Yüksel gibi yaralı bacım
Yüksel Koç

29.01.2024-Ankara

Not: Bazı kelimelerin açıklaması.
Itır: Güzel ve hoş koku.
Gergef: Üzerine kumaş gerilerek nakış işlemeye yarar, çoğu dikdörtgen biçiminde olan çerçeve.
Hazın: Kışlık yiyecek.
Çıkın: Bir beze sarılarak düğümlenmiş küçük bohça, çıkı
Düven: Harmanda buğdayın sapı ve tanesini ayırmaya yarayan, alında keskin taşları bulunan ve hayvanlar tarafından çekilen ağaç alet
Seten: Tahılın kabuğunu (kepeğini) ayırmada kullanılan taştan yapılma eski bir araç türü.
Soku: Tahıl kabuğu soymakta kullanılan büyük taş dibek.
Salgan: Yıkamak için çukura yerleştirilen çulun aldığı ölçüde tahıl.
Hasır: Saz bitkisiyle örülmüş taban veya tavan örtüsü.
Savan: Kalın pamuk ipliğinden, keçi kılından, tiftikten, yünden kalınca dokunmuş küçük çul, yaygı, örtü.
Istar: çul, kilim, halı vb. dokumaya yarayan ilkel el tezgâhı.
Kirmen: yün, keten, kenevir, pamuk gibi lifli hammaddeleri büküp ip yapmaya (eğirmeye) yarayan bir ucu çengelli tahta araçlara verilen ad.
Tığ: Dantel ya da yün örmekte kullanılan, ucu çengelli kısa şiş.
Dantel: Bir kumaşın kenarına işlenen örgü.
Kanaviçe: El işleri için kullanılan, seyrekçe dokunmuş keten bezi, bu bezin üzerine yapılmış işleme, nakış.
Bürük: Başörtüsü, Duvak
Yazma: Yemeni, Başörtüsü. Üstüne boya ve fırça ile veya tahta kalıplarla desen yapılmış bez.
Oya: İğne, mekik, tığ ya da firketeyle yapılan, ince dantel.