Aşık Ömer Gezlevilidir Şiiri - Mevlüt Yanar

AŞIK ÖMER GEZLEVİLİDİR

Aydınlı Aşiretine mensup Aşık Ömer, bu gün yani 2007 yılı durumuna göre Konya İli Hadim İlçesi,Gezlevi Beldesi doğumludur. Aydın ili ifadesi Aydınlı aşiretinin yaşadığı Toros yamaç ve yaylalarıdır. Aşık Ömer zamanında bu günkü Aydın şehri Güzelcehisar olarak adlandırılşmaktaydı.Ayrıca Aydın ili diye bir siyasi yapılanma yoktu.
Sosyolojik anlanda ki Aydın ili ise tekraren ifade edeyi,Aydınlı Türkmenlerinin yerleştiği konup göçtüğü yerlerdir.

Aşık Ömer
AŞIK ÖMER
Gezlevi’lidir Aşık Ömer. Ondan sonra gelen aşıklarca pir kabul edilmiştir.Hece ölçülü olsun divan edebiyatı ölçülerinde olsun şiirlerinde üstün başarı göstermiştir.Şiirlerinden üç örnek verelim.

KOŞMA
Dedim dilber yanakların kızarmış
Dedi, çiçek taktım gül yarasıdır.
Dedim, tane tane olmuş benlerin
Dedi, zülfüm değdi, tel yarasıdır.

Dedim, dilber sana yazıldı kanım
Dedi, neler dersin benim sultanım?
Dedim, kimler sarmış ince miyânın
Dedi, kendim sardım kol yarasıdır

Dedim, bu Ömer’in aklını aldın
Dedi, sevdiğine pişman mı oldun?
Dedim, dilber neden sararıp soldun
Dedi, çektiklerim dil yarasıdır.

İSTANBUL DESTANI

Coşkun sular gibi çağladım aktım
Bülbül gibi ah u efganımız var
Şadırvan altların seyrine baktım
Ahırkapusu’nda seyrânımız var

Ben seni severim evvel ezeli
Takınmış başına fıstık kazeli
Sereserpe Yenikapı güzeli
Lângakapısı’nda yârânımız var.

Cibali’de içtim aşkın dolusun
Baştanbaşa seyreyledim yalısın
Tüfekçiler zapteylemiş delisin
Unkapanı gibi mizânımız var

Balıkçılar şikarına dolaşır
Müşteriyi aldatmağa uğraşır
Gümrükte de didebanlar savaşır
Üsküdar’dan gelir kervânımız var

Semai
Şu karşıdan gelen dilber
Gelir amma neden sonra
Bir selama kail oldum
Verir amma neden sonra

Bahçede açılan güller
Dalında öten bülbüller
Bize tan eyleyen dilber
Çürür amma neden sonra

Gördüm yarimin yüzünü
Öptüm dostumun gözünü
Aradım buldum izini
Buldum amma neden sonra

Kolumdan uçurdum bazı
Yeter ettin bana nazı
Aşık Ömer’in niyazı
Geçer amma neden sonra

Osmanlı ülkelerinden Balkanlar ve Anadolu’yu adım adım dolaştığı ordu ile seferlere katıldığı bilinmektedir.Bir şiirinde “Vatan-ı aslimiz Aydın ilidir
Tehi sanman Ömer Gezlevi’lidir” demesinden hareketle Aydın’lılar ve Kırım Gözleve’liler de Aşık Ömer’i sahiplenmişlerdir.Şiirlerinden örneklerde görüldüğü gibi Kırım Türkçesini (Tatarca) çağrıştıracak en ufak bir iz bulunmamaktadır.Kırımlı olsaydı şiirlerinde bu şivenin özelliklerini görebilmemiz gerekirdi.Aydın’lı olmasına gelince Aşık Ömer Aydın Türkmen grubuna dahil (Aşireti) dir.Ancak Aydın Türkmenleri Orta ve Batı Toroslar üzerine yayılmış çok geniş bir coğrafyada yaşamışlar dır. Gezlevi,Gündoğmuş,Alanya civarları da bu Türkmenlerin yoğunlaştığı topraklardır. Bugünkü Aydın şehri Germiyanoğulları komutanlarından Aydın Bey’in adını taşımaktadır.Dolaylı olarak o da Aydın aşiretinden olabilir ancak Ömer Gezlevi’lidir cümlesi Aydın ili (Aydın aşiretinin yaşadığı her yer) Gezlevi beldesi aşık Ömer’in kesinlikle doğduğu yerdir.Rahmetli Mahmut Yanar’a konuyu sorduğumda; ” Aşık Ömer bizim köylüymüş oğlum,Akbunar’da Helimlerin evinin orada evleri varmış.Bir ana bir oğulmuş.Sonra Ömer gurbete gitmiş.Mezarı Antalya Finike’deymiş.” Demişti.Eğitmen Ramazan Sakarya ise bu konuda orijinal bir bilgiye sahip olmadığını İvriz köy enstitüsünde çocukların Aşık Ömer Hadim Gezlevilidir bilgisine ulaştıklarını ve o sayfayı koparıp köye getirdiklerini söylemişti. Üzülerek belirtmeliyiz ki köyde, Aşık Ömer 17.YY. saz şairi olmasından yani çok eski bir geçmişi olmasından dolayı yeterince hatırlanmamaktadır. Ayrıca yakın yıllarda köyde saz çalanların horlanması saz çalanlara abdal gözüyle bakılması da bu unutmayı hızlandırmıştır.
İslam Ansiklopedisi (Diyanet yayınları cilt 4) ,Türk Edebiyatı (Ahmet Kabaklı cilt 2) ve Saadettin Nüzhet Ergun nun Aşık Ömer Divanı,Şükrü Elçin in Aşık Ömer adlı kitabları ve Halk anlatışlarından yararlanılmıştır.

Gezlevi Aydınlı Türk Grubunun Güzlesidir... Güzle evi--GEZLEVİ
PROF.A.ÇAY'A GÖRE AYDINLI GRUBU KARAKEÇİLİLERİN BİR KOLUDUR.

Aşık Ömer'le ilgili tezimde Aşık Ömerin Gezlevili olduğunu açıklarken,Aydın İli denen yurdun,bu gün kü Aydın İli olmadığını,Aydınlı Türk grubunun yaşadığı Toroslar olduğunu iddia etmiştim.
Bu iddiamın doğruluğuna dair bazı delilleri aşağıda sunuyorum.

P.Alford Andrews tarafından yazılan Mustafa Küpüşoğlu tarafından çevrilen 320 sayfalı,Ant yayınları-Aralık 1992 de yayımlanan Türkiye'de etnik gruplar kitabına göre;

Aydınlı ismi bir yörük grubunun adıdır.Toros Dağları boyunca Maraş'a kadar olan bölgede yaşamaktadırlar.Sünni müslüman ve hanefi mezhebine mensupturlar. İçlerinde Alevi müslüman gruplara da rastlanmaktadır.
-----------------------------------

Başka ve dağınık kaynaklardan elde ettiğim verilere göre ise Aydınlılar 1691-1694 yılları arasında Akdeniz Bölgesi,Orta ve Batı Anadoluya zorunlu iskana tabi tutulmuşlardır. Bu zorunlu iskan politikası 1934 yılına kadar sürmüş,bu süre zarfında Aydınlılar; Antalya,Alanya,Aydın,Manavgat,İsparta,Muğla,Maraş,Antep,Hatay,Adana ve Mersin civarlarına yerleştirilmişlerdir.

Önceki ve bu bilgiler doğrultusunda düşünüldüğünde GEZLEVİ Aydınlı Türklerinin bir obasıdır,güzlesidir. İskan edildikleri bir yurt köşesidir.

BU ARADA GEZLEVİ'DE ÇOK KULLANILAN AYDIN'A GİTMEK VE AYDINCI GİTMEK DEYİMLERİNİ BEN ŞÖYLE ANLIYORUM;
Aydına gitmek; Köy dışına uzaklara çalışmaya gitmek... Aydınlı Türklerinden bir grup Gezleviyi önce güzle sonra kışlak olarak kullanmaya başlayınca,ekonomik darlıklara uğradıkça kazanmak için uzaklara çalışmaya gitmekte,ama nereye? Diğer aydınlı Türklerinin yerleştiği iş bulabileceği,dost bulabileceği,akraba bulabileceği her yere...Antalya-Alanya sahil hattına,Denizl - Güzelcehisar (AYDIN) -İzmir hattına,Bursa-Adapazarı-İstanbul hattına...Düşününüz insan gurbete çıkarken tabii ki önce kendi ile aynı kültürü paylaşan, insanların yanına hele hele kan bağı da varsa mutlaka o insanların yanına gider.Giderken de söyler köyde kalanlara Aydına gideceğim.Yani emmilerin dayıların,amcazadelerin dayızadelerin yanına...

Aydıncı gitmek; Karı koca tartışmaları ve geçimsizliklerinde kadının geçici olarak baba veya akraba evlerine gitmesi...
Bu tanım nasılda kendiliğinden tarihi süreci de açıklayıverdi.Gezlevi'de kalan Aydınlı Türklerinden alınan gelinler veya köy içinde evlenenler kocalarından biraz daha uzun süre ayrı kalmak istediklerinde mutlaka emmi,dayı,dede,nine yanına sığınacaktır.Yani Gezlevi Aydınlılarından yakınlardaki veya uzaklardaki diğer aydınlı akrabalarına sığınacaktır.

Bu terimlerin kullanıldığı yerleşim yerleri de kesinlikle akrabamızdırlar.Yani onların geçmişi de Aydınlı etnik grubuna dayanır.

Mevlüt Yanar Araştırmacı...Coğ.Öğretmeni.

Aydý nlý lar Türk Milletinin kollarý ndan Biridir

Bu günkü Aydın ili dışında yaşıyan Aydınlı aşireti ile ilgili bir diğer bilgi aşağıdadır.Türkiyenin etnik yapısını araştıran yazar Ali Tayyip Önder'in kitabından...

Türkiye'de yaşayan etnik gruplar

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Git ve: kullan, ara
Bu sayfanın Vikipedi standartlarına ulaşabilmesi için
düzenlenmesi gerekmektedir.
Bu madde Ağustos 2007 tarihinden beri etiketli olarak durmaktadır.
Türkiye birçok etnik grubu barındıran bir ülkedir. Ulus-devlet anlayışı nedeniyle nüfus sayımlarında etnik köken sayımı yapılmadığı için bir etnik kökenin nüfusunun ne kadar olduğu tespiti tam olarak yapılamamaktadır. Bazı kişiler ve gruplar bu tahmini yapsalar da genelde objektif kalmayı başaramamaktadırlar. [1]

Etnik gruplar [değiştir]
Türkiye'de yaşayan etnik gruplar şu şekilde sınıflandırılıabilir:

Türk: Avşar, Yörük, Manav, Türkmen, Tahtacı, Tatar, Nogay, Pomak, Kırgız, Karapapak, Terekeme, Gacal, Azeri, Özbek, Harzem, Çepni, Oğuz, Kırımçak, Karaçay, Balkar, Kazak, Kumuk, Karakalpak, Uygur, Ahıska, Muhacır, Gagavuz, Salurlu, Yerli, Pallık, Dadaş, Gakkoş, Efe, Abdal, Aydınlı, Aşiret, Sıraç, Nalcı, Çaylak, Teber, Beydili, Barak, Şirvan, Karabağlı, Şaman, Torbeş, Oratakçı, Amuca, Bedrettinli, Karamanlı, Patriot, Kırım Tatarı, Yakut, Hazar, Karakeçili, Sarıkeçili, Karakoyunlu, Akkoyunlu, Torlak, Kasap, Kıvırcık, Peçenek, Kıpçak, Göçmen, Çıtak, Eybek, Zeybek, Sancaklı, Dobrucalı, Afgan Türkü.
Kürt: Kurmanc
Zaza: Kırmanc, Dimili, Kırd
Gürcü: Acar, Kartveli, Kart, Svan, Svan-Megrel, Melaşvili, Gurian,İngilo
Kafkasyalı: Abhaz (Kavimleri: Aşıwua, Aşkarıwua, Apsuwa) , Adige (Kavimleri: K'emguy,Yegerukay, Abadzeh, Şapsığ,Hak'uç, Hatukay, Natuhay, Kabardey, Besleney, Mahoş,Mamhığ, Bejduğ, Jane) , Ubıh, Dağıstan (Kavimleri: Avar, Lezgi, Dargi, Lak) , Çeçen, İnguş, Oset
Boşnak: Bosnalı, Sancaklı.
Arnavut: Şiptar, Toska ve Gega (Kosova)
Arap: Fellah, Nusayri, Sason, Bitlis, İdil, Urfa, Bedu,Diyarbakır
Laz: Mohdi, Megrel
Hemşinliler
Ermeni
Süryani: Türoyo, Qıltu, Mlahsö
Musevi
Rum
Roman: Rom, Çingene, Poşa
Nasturi: Türoyo
Keldani: Surit
Bahai
Yezidi: Ezidi, İzdi, Azidi, İzid, Izdi, Darsın, Rasni
Sudanlı
Pontus
Leh
Rus: Malakan
Bazı Türk Boylarının Yaşadığı Şehirlere Örnek:

KIPÇAK:Ardahan,Artvin,Erzurum
TEREKEME:Ardahan,Kars,Iğdır,Ağrı,Sivas,Muş,Amasya
AHISKA:Iğdır,Bursa,İzmir
AZERİ:Iğdır,Kars,Ağrı,Ardahan
YÖRÜK:İzmir,Antalya,Afyonkarahisar,Bursa,Ankara,Mersin,Muğla,Aydın,Balıkesir
MANAV:Bursa, Bilecik, Sakarya, Bolu, Düzce, Eskişehir
TÜRKMEN:Ardahan,Ş.Urfa,Tunceli,G.Antep,Kilis, Afyonkarahisar
AVŞAR:Kayseri,Adana,Kastomonu,Bolu,Isparta,Muğla,Antalya,Ardahan,Kars
KASAPLI:Mersin,Antalya,Karaman,Konya,Adana
Bazı Kafkas Boylarının Yaşadığı Şehirlere Örnek:

ADİGE(ÇERKES) :Samsun, Tokat, Kars, Sivas, Kayseri, Bingöl, Sinop, Adapazarı, Balıkesir, İzmit, Eskişehir, Denizli, Antalya, K.Maraş, Düzce, Bolu, Afyon, Kütahya, Uşak, İzmir, İstanbul, Manisa, Aydın, Çanakkale, Adana, Erzurum, Niğde, Nevşehir, Mersin, Yozgat
ABHAZ(ABAZA) : Adapazarı, Balıkesir, Eskişehir, Samsun, Tokat, Sivas, Kayseri, Sinop, Denizli, K.Maraş, Düzce, Bolu, Afyon, Kütahya, İstanbul, Adana, Muğla, Zonguldak, İzmit, Yozgat
GÜRCÜ(ACAR) : Artvin, Rize, Trabzon, Ordu, Giresun, Erzurum, Sinop, Adapazarı, Balıkesir, Eskişehir, Samsun, Tokat, Kars, Sivas, Kayseri, Denizli, Antalya, K.Maraş, Düzce, Bolu, Afyon, Kütahya, Uşak, İzmir, İstanbul, Çanakkale, Adana
LAZ: Artvin, Rize, İstanbul, Trabzon, Ordu, Giresun, Erzurum, Sinop, Adapazarı, Balıkesir, Eskişehir, Samsun, Tokat, Kars, Sivas, İzmir, Zonguldak, Gümüşhane, Bayburt, Van
ÇEÇEN-İNGUŞ: K.Maraş, Mardin, Muş, Kars, Konya, Çanakkale, Kayseri, Sivas,
AVAR-DİDO: Tokat, Sivas, K.Maraş, Yalova, Bursa, İstanbul, Erzurum, Muş, Adapazarı, Kars, İzmit, Giresun
LEZGİ: İzmir, Balıkesir, Bursa, Denizli, Sivas, Tokat, Erzurum, Kars, İstanbul
DARGİ: Tokat, Sivas, Yalova, Bursa, İstanbul, Trabzon, Hatay, İzmit, Samsun
LAK: Kars, Samsun, Sivas, Tokat, İstanbul, Trabzon, Ankara, İzmir
OSET: Kars, Muş, Kayseri, Yozgat, Sivas
TAT: Kars, Ağrı, Bursa, Balıkesir, Van