Alvarlı Aşık Reyhani (Devam-34)

34*
Benden aşıklara söyleyin selam,
Sözü has söyleyip laf etmesinler.
Mansur ‘lar misali düşsünler dara,
Boş koyup cesedi sarfetmesinler.

Nedir bilmem; eşyaları-şeyleri,
Ölçermişler mezhepleri, boyları,
Çalıp neyi, devirsinler meyleri,
Tavuk derisini tef etmesinler.

Çürük yüreklide iltica olmaz,
Gafil dergahında nur-ziya olmaz,
‘Evliyayım’ Diyen evliya olmaz,
Kendi kendilerin affetmesinler.

Kalmışlar gûşe-i efsanelerde,
Baykuşluk ederler viranelerde,
Gidip ders görsünler irfanelerde,
Sine hakim olup kâf etmesinler.

Kalkıp Fuzuli ‘ye biraz bakmalı,
Sümman olup yücelere çıkmalı,
Reyhan der ki: ‘İstikbale bakmalı.’,
Sakın şerefleri mahvetmesinler.
----------------------------------
34* Benden o aşıklara selamlar söyleyin. Söylenecek sözü doğru söylesinler. Boş laf etmesinler. Biraz Mansur gibi inansınlar ve inançları yüzünden acılar çeksinler, salt vesetten ibaret kalıp bedeni boşa harcamasınlar. Neden kalkıp dedikodular yayarlar, bilemiyorum. Ama duyduğuma göre; insanları mezheplerine ve kökenlerine göre sıralar, değerlendirirlermiş. Diyorum ki; ‘Neylerini çalmaya, şaraplarını devirmeye baksınlar ve tavuk derisinden tef-mef yapmaya kalkışmasınlar’ Yüreği çürük olan Yaratan ‘a sığınmayı nereden bilsin? Uyanmamışların dergahında ışığa neden gereksinim duyulsun ki? İnsan ‘Ben ermişim’ demekle ermiş olabilir mi? O kadar suç ve günah altındayken, kalkıp kendilerini bağışlamasınlar. Bana göre; onlar henüz söylencelerin gerçekdışı köşelerinden çıkamamışlar. Onun için yıkıntılarda baykuşlar gibi oturuyorlar. Gidip biraz ahlak dersi görsünler de, ona-buna sövmekten geri dursunlar. Öğütlerim: Fuzuli ‘yi incelesinler, Sümmani Baba gibi yücelere çıksınlar, biraz geleceğe yönelsinler ve onun bunun onuruyla oynamasınlar.
Görüldüğü üzere; aşık, arkasından ileri-geri konuşulmasından, başkalarının çekiştirilmesinden rahatsız olmuş, onları biraz da olsa; kendilerine getirmek istemiş, bunu da güzel dörtlüklere dökerek çok iyi başarmıştır.
Şiirin ilk dörtlüğünde sözünü ettiği ‘Mansu’, ‘Hallac-ı Mansu’ dur. Kendisiyle ilgili söylenceleri önceden aktardığımız için üzerinde yeniden durmuyoruz. Yalnız şunu belirtmek istiyoruz: Hallac-ı Mansur, aşığın belirttiği gibi ‘Dâr’ a yani ‘Darağacı’ na çekilerek değil, gırtlağı kesilip kanı akıtılarak öldürülmüştür.
İkinci dörtlükteki ‘Mey’ ‘Aşk Şarabı’ anlamında kullanılmıştır.
Dördüncü dörtlükte aşık ‘Sine hakim olup kâf etmesinler’ demektedir. Bu tümce ve dize, herkesçe kolayca anlaşılabilecek bir tümce ve dize olmadığından biraz daha açıklanmasında yarar vardır: ‘Sin’ ve ‘Kâf’ Arap Elifbası ‘nın harflerindendir. Önceki ‘S’, sonraki ‘Ke’ olarak okunması gereken (K) harfidir. Ayni elifbada ‘Ka’ olarak okunan bir de ‘Kaf’ harfi bulunmaktadır ama elbette ki kullanılma yerleri ayrıdır. ‘Sin’ le ‘Kâf’ ın birleştirilmesinden oluşan ‘Sinkâf’ sözcüğü ‘S….k’ anlamında bir küfürdür. Aşığın demek istediği de budur.
Şiir hece şiiridir. Durakları yine 6+5 ve ölçüsü yine 11 ‘liktir. Duraklarda yine kayma bulunmakla birlikte ölçü tamdır.
Şiirin sözlüğü şöyledir: ‘Misal-Örnek, Gibi’, ‘Dâr-Darağacı, İdam Sehpası’, ‘Sarfetmek-Tüketmek, Harcamak’, ‘Şaya (Doğrusu ‘Şayia’ olmakla birlikte, ölçü tutturabilmek için öyle söylenmiştir.) -Dedikodu, Uydurma, Söylenti’, ‘İltica-Sığınma’, ‘Gafil-Gerçeğin bilincinde olmayan, Uyurgezer’, ‘Ziya-Işık’, ‘Evliya- Veli sözcüğünün çoğuludur.-Ermiş’, ‘Gûşe-Köşe’, ‘Efsane-Söylence’, ‘Virane-Yıkıntı’, ‘İrfane-Ahlak Yeri’.

(ALVARLI AŞIK REYHANİ isimli Araştırma-İnceleme 'lerinden > 144-146/201)
(Devam edecek...)