Albatros / Bir şiir - Bir yorum

Albatros

Sık sık, eğlenmek için, acımasız tayfalar
Yakalar kanadından bu deniz kuşlarını,
Ürkütücü sularda gemileri izleyen
Yolcuların yıllardır dost arkadaşlarını.

Gökten inen tasasız, bu utangaç krallar
Güvertelerin üstüne kondukları zaman
Geniş kanatlarını sofuca bırakırlar,
Yorgun kürekler gibi, sular üstünde kayan.

Sen ey kanatlı yolcu, bir zaman ne güzeldin!
Bak gaganı dürtüyor hoyrat tayfanın biri,
Ya öteki, bilir mi bu hale nasıl geldin,
Topallayıp öykünüyor uçtuğun günleri.

Ozan, ey bulutlardan toprağa sürgün ece,
Oklara göğüs geren, dostu fırtınaların,
Yuhlarlar yeryüzünde, seni de, gündüz gece
Uçmana engel olur, ağır dev kanatların.

Charles Baudelaire

Albatros

Albatroslar açık denizlerde ve okyanuslarda yaşarlar. Kanatlarını rüzgâra karşı tamamen açarak havada durmak albatrosun uçması için yeterlidir. Okyanus aşabilen tek kuştur.Kuş bunu kanatlarını olabildiğince geniş açarak gerçekleştirir ve bu esnada kuşun kanatlarının genişliği 3.5 metreye ulaşır ki bu, kuşlar arasında en geniş kanat uzunluğudur.

Albatrosların kanat kemiklerinde kanatlarını açık pozisyonda tutmaya yarayan bir çeşit kilit sistemi vardır. Böylece günlerce, haftalarca hatta aylarca en az düzeyde enerji kullanarak hiç durmadan uçabilirler. Albatros yukarıya doğru yükselen dalgaları ve rüzgârı kullanarak, onların yönünde ilerler ve rüzgârın içinden zigzaglar çizerek bir dalganın tepesinden diğerine geçer. Bu şekilde albatros tek bir kanat bile çırpmadan saatlerce su üstünde uçabilir. Ayrıca Albatroslar kuşların ve hayvanların içinde en uzun yaşayanlarından biridir. Bazı albatrosların 85 sene yaşadığı görülmüştür.

Sık sık, eğlenmek için, acımasız tayfalar
Yakalar kanadından bu deniz kuşlarını,
Ürkütücü sularda gemileri izleyen
Yolcuların yıllardır dost arkadaşlarını.

Okyanus aşma yolculuğundaki bu kuş, günlerce haftalarca uçmaktan yorgun düşer. Yalnızlığını gidermek için gemileri izler, kimi zaman onlara yaklaşır kimi zaman bulutların arasından süzer. Gemilerdeki yolcular havada bir kuş gördüklerinde, karanın yakın olduğunu düşünerek sevinirler bu kuştan cesaret ve ümit alırlarken, göklerdeki albatros da okyanusta bir geminin varlığından cesaret alır. Zaman olur, kuş yorgunluğa dayanamaz ve gemiye iner.

Gökten inen tasasız, bu utangaç krallar
Güvertelerin üstüne kondukları zaman
Geniş kanatlarını sofuca bırakırlar,
Yorgun kürekler gibi, sular üstünde kayan.

Ama keşke inmez olsaydı. Çocuklar ve iyi eğitilmemiş insanlar zalim olurlar. Günlerce tepelerinde uçan bu kuş, erişilebilir bir mesafeye geldiğinde artık tayfaların oyuncağıdır. Zira albatrosun o kadar büyük kanatları vardır ki, bir yere konduğu zaman yeniden havalanamaz. Albatroslar, yüksek kayalara konar ve uçmak istediklerinde kendilerini boşluğa bırakırlar. Ama güvertedeki albatros “zavallı”dır.

Sen ey kanatlı yolcu, bir zaman ne güzeldin!
Bak gaganı dürtüyor hoyrat tayfanın biri,
Ya öteki, bilir mi bu hale nasıl geldin,
Topallayıp öykünüyor uçtuğun günleri.

Şair, göklerdeki albatrosun bu hallere düşmesine üzülmektedir. Keşke aşağı inmeseydi. Bu sıradan insanlar okyanus aşan bu yürekli kuşu ve onun büyük mücadelesini ne bilecekler ki… Onlar böyle büyük bir coşkuyu yüreklerinde hiç hissetmediler ki takdir edebilsinler… Onlar, ya hayran olurlar ya alaya alırlar. İki uçta gezerler; ölçme, değerlendirme, kıyaslama ve takdir etme yoktur, küçücük yüreklerinde beyinlerinde.

Ozan, ey bulutlardan toprağa sürgün ece,
Oklara göğüs geren, dostu fırtınaların,
Yuhlarlar yeryüzünde, seni de, gündüz gece
Uçmana engel olur, ağır dev kanatların.

Ozan, sen ki yüce davaların, ideallerin adamısın ama bir kusurun var bu ölümlü insanların arasında yaşamak zorundasın. Zorluklara göğüs geren ve fırtınalarla oynaşan büyük kanatların vardır.

Şairlerin düşünce ve hayalleri, sadece kendilerinin değil okurlarının da ayaklarını yerden keser. Ama, bu insanlar, bu faniler, seni anlamaktan ne kadar uzaktırlar. Körler, senin uzakları gören gözlerin olduğuna inanmaktansa seni “özürlü” sayma kolaylığına sapıp seni yuhalayacaktır. Senin o görkemli kanatların, havalanmana engel olacaktır. Şair onlar gibi yalan söyleyemez, insanları kandıramaz, yüce idealleri ona ayak bağı olur.

“Şair ile albatros”, “yüce idealler ile büyük kanatlar” arasında çok etkileyici leff’ü neşr sanatı yapılmış.

Bodler, sembolizmin kurucu şairlerinden. Şairi ve onun sıradan insanlara göre “lüzumsuz” işini çok etkileyici bir biçimde paralellikler kurarak işlemiş.