Akrostiş = Eşitleme... Şiiri - Mehmet Çoban

Dünya kültürlerinde din üzerine çok şey söylenir. İnsanların ve toplumların yaşamında da değişik görünümlerle sergilenir. Günümüzün sosyolojik tanımlarından uzakta konuyu değerlendirirsek, “Farklı din tanımlamaların ortak noktası, din insanlara hayat tarzı sunan, onları belli bir dünya görüşü içinde toplayan kurum, değer biçme ve yaşama tarzı olarak karşımıza çıkar.” (Vikipedi özgür ansiklopedi) Kuranın çeşitli ayetlerinde geçen anlam özetlerine göre ise, din insanların dünyadaki düşünme ve yaşama biçiminden ibarettir. Müslümanların tarihinde dinin algılanması ve yaşama sokulmasında bazı metotlar önerilmiştir. DİN: MÜ’MİN kelimeleriyle yan yana getirilen anlamlar. Dinin, inanan insanlardaki teşekkül ediş biçimi üzerinde düşünmemizi sağlar. Kurana göre dine inanarak hayatını yaşayan insana Mü’min denir. Mü’min, kelimenin anlamıyla emin, inanmış, güvenen, güvenilendir. Dolayısıyla, İslam dininin dünyada oluşturmak istediği insan tipi Mü’mindir. Yani; emin, inanmış, güvenen, güvenilendir. Ayetler Mü’min olanın özelliklerini, kötülüklerden arınmış, iyilikleri hayatına hakim kılmış, dünya yaşamında kötülüklerin olmasını istemeyen, iyiliklerin var olmasını arzu eden, bu yönde gücü orantısında çalışan olarak anlatılır. Allah’ın önerisi, aklın üretimleri, doğal yasaların beraberliğinde, insan hayatında var olabilecek her türlü kötülükten arınma dinin temel esasıdır. O nedenle din ilk önce arınma emriyle başlayarak, “la” hayır / yok ifadesini öne çıkarmaktır. Kelime-i tevhidin başlangıcı olan “La ilahe” içindeki “la” kavramı, Müminlerin hayatında daima var kılınması gereken ana kavramlardır. Kimlik ve kişiliğin kötüsü / zararlısı hayatımda yok. Yiyecek ve içeceklerin kötüsü / zararlısı hayatımda yok. İnsanlık davranışlarının kötüsü / zararlısı hayatımda yok. Doğayla ilişkilerimde kötü ve zararlı olanlar hayatımda yok. Allah ile olan ilişkilerimde kötü olanlar hayatımda yok. İnsanlığın olumsuz yanları olan bencillik / çıkarcılık hayatımda yok. İfadeleriyle özetlenen kötülüklerden arınma eylemi, temizlenmiş, düşünceleri, duyguları, davranışları itibariyle güvenilir hale gelmiş insanı gündeme getirir. Sonra ikinci yön başlar. Teyit etme. Kimliği, yaşama var kılma eylemi. Neler teyit edilecek? Yaşama, kimliğe neler var kılınacaktır? İşte bu sorguda, kötülük yerine iyilikler. Nefret yerine sevgi. Düşmanlık yerine barış. Zararlılar yerine zararlı olmayanlar. Zulüm yerine adalet… İnsan kimliğine, yaşamına teyit edilerek var kılınacaktır. Peki nasıl? Arınılacak ve var kılınacakları, Bilerek, kabul ederek, doğruluklarına inanarak, kalben tasdik ederek ve yaşama eylem olarak aktararak. Bu durum gerçekleştiğinde, DİN: MÜ’MİN olguları hayatta var kılınabilecektir. Diyelim ki, bunlardan birisi eksikse, hatalıysa, o zaman önerilen din yeryüzünde gerçekleşmeyecek, arınma ve var kılınmadan söz edilemeyecektir. Günümüzde din sadece kültürel, sosyolojik, psikolojik bir aksesuar olarak algılanır. Halbuki Allah’ın insanlara gönderdiği din aksesuar olmaktan öte, insana düşünme, yaşam biçimi sunar. Din aksesuar olarak algılanıldığında, Allah’ın önerdiği arınma, var kılma eylemi asla gerçekleşememektedir. Nitekim “inandığı gibi yaşamayanlar “ “yaşadıkları gibi inanmaya başlarlar” özü geçmişte gerçekleşmiş. Günümüzde de gerçekleşerek, insanda ve toplumlarda din olgusu Allah’ın önerdiği biçimden farklı teşekkül etmiştir. Farklı teşekküllere göre, anlayışlar, usuller gelişerek Allah’ın mesajlarının doğru anlaşılmasının önüne engel dikilmiştir. İMAN = iman edilecekleri, kabul, ikrar ve tasdik ifadesiyle özetlenmiştir. Halbuki Allah’ın ayetlerine baktığımızda, imanın yaşamdaki tezahürü ameldir (eylemdir) . Yani İmanın insanda, toplumda, yaşamdaki görüntüsü, dinin emrettiği kuralların insanda ve toplumda var kılınmış olmasıdır. Kur’andaki ayetler, bu bağlamda konuyu defalarca tekrarlar. Her ne kadar Müslümanların ürettiği hukukta, amel etmeyenlerin imansızlıklarına hükmedilemeyeceği yargısı varsa da, bu yargı kur’an anlatımından ziyade yukarıdaki özün yani, “yaşadığımız gibi inanmanın” sonucudur. Veya, kasıtsız, unutma, mecburiyet ve bazı insani zaaflar nedeniyle geçici amelsizliktir. Değilse, bilerek, isteyerek, kasıtlı bir şekilde inanılanları eyleme sokamamak, gerçekte iman etmeyişin en büyük delilidir. Üstelik dalga geçercesine, mesela “Allah içkiyi haram etmiş ben içiyorum bak ne olacakmış” yargısıyla hareket etmenin ne tür bir davranış olduğunu çocuklar bile anlayacaktır. Düşüncelerini / inançlarını sözden öze indiremeyenlerin. İnandık dediklerini yaşamlarına indiremeyenlerin. Düşündüklerini / inandıklarını söyledikleri şeyler konusundaki samimiyetleri tartışmalı olacaktır. Günümüzde hemen her düşünce, özüyle, sözüyle bir olmanın önemini vurgulamaktadır. Özüyle sözüyle bir olmak ifadesiyle anlatılmaya çalışılanın, insanın özü, söylediklerinin hayatında var olup olmadığıyla ölçülür demek anlamından başka şey midir? Hemen her düşünce sahibi insanlar kendilerini bu yönde özeleştiriye tabi tutarlarken. Düşüncelerine göre hareket etmeyenleri, özüne uygun düşünmemekle, düşüncelerine ihanet etmekle suçlarlarken. Allah’ın önerdiği şeylere inandığını söyleyenlerin, inandıklarını hayata indirgememeleri halinde, inançları üzerinde olduklarını iddia etmeleri gülünç olacaktır. Zira her insanın güvenirliliği, düşüncelerine, inançlarına, söylediklerine göre hareket etmesinden ibarettir. Eğer insanlar; inançlarıyla / söyleriyle / eylemleriyle tutarsızlıklar sergiliyorsa onlara nasıl güvenilebilecektir? Zira güvenmek tutarlılıkla ilgilidir. Tutarlılık ise, inancın = sözün = eylemin olmasından ibarettir. Dolayısıyla inancın içsel yanı, inanılacak şeyleri bilmek, kabul etmek, ikrar etmek / söylemek, kalben de tasdik etmek iken, İnancın dışsal yanı, inancın ikrar / sözle ifade edilmesi, eylemsel / amel ile hayata sokulmasından ibarettir. Ancak o zaman Mü’min / güvenen = güvenilen olarak ortaya çıkabilecektir. O nedenle geçmişte ve bugün, bilgide, inançta, düşüncede, sözlerde meydana gelen yozlaşmalar, bozulmalar dikkate alınarak, Mü’min olmayı tarif edemeyiz. Mü’min olmayı tarif edebilmek, anlayabilmek, düşünce ve hayatımıza geçirebilmek, ancak inancı insanlara öneren Allah’ı tertemiz dinlemekle mümkün olacaktır. Allah’ı tertemiz dinlemek ise, yozlaşmış yorum, fikir ve algılardan uzakta dinlemektir. Aksi ise nifak (riyakarlık / münafıklık) eyleminden başka şey midir?