Ailede Biz Bilinci Şiiri - Arif Sönmez

AİLEDE BİZ BİLİNCİ (Çocuk Yetiştirmede Dikkat Edilecek Hususlar)

1- Çocuğunuza verdiğiniz önemi ona hissettirin. Ona hem sorumluluk duygusunu verebilmek için, hem de yetişkinliğine hazırlamak için sevginizi ve önemli hissetme duygusunu çocuklardan esirgememeli ve her fırsatta bunları vermelisiniz.

2- Şımarmasın diye veya disiplin adına çocuğunuza gereksiz baskı yapmayın ve disiplin olgusunda ölçüyü kaçırarak çocuğun çocukluğunu yaşamasını istemeyerek de olsa engellemeyin.

3- Çocuklarınıza söz verdiğinizde mutlaka tutun.

4- Kişisel bütünlüğünüzü gösterin ve örnek olun. Yani çocuğa özü ile sözünün bir olması gerektiğini siz davranışlarınızla önce siz gösterin. Örneğin, ailenizde yalan söylemek, sağlığa önem vermemek ve özen göstermemek yasak ise ve bu bir değer olarak benimsenmişse bu yasağa öncelikle anne baba uymalıdır. Ne kadar masum veya ufak da olsa prensip olarak anne baba yalan söylememelidir veya örneğin sigara içmemelidir. Örnek olma çocuk eğitiminde çok önemlidir. Bir defa dahi olsa bu prensiplerden verilen ödün, çocuğa verilmeye çalışılan değerleri alt üst etmeye yeterlidir.

5- Çocuğa görüşlerinin önemli olduğunu hissettirin ve onu dinleyin. Bu dinleme sabırla ve samimiyetle yapılmalıdır. Çocukları dinlemek çok önemlidir. Çocuklarınızı dinlemediğiniz zaman ne kadar sinirli ve kendilerini önemsiz hissettiklerini hatırlayın.

6- Çocuk “Kabul”, yani “Onay” ortamında mutlu olur ve gelişim sağlarlar. Red ortamı çocuğu kalıplar, birey olmaktan ait olmaya iter. Yaratıcı olamazlar, adeta sürü üyesi olurlar. “Umursamama” ortamı ise en kötüsüdür. Akıl hastaları buradan çıkar.

7- Demokratik aile yapısını oluşturun. “Babayla böyle konuşulmaz” yerine “Neden böyle düşünüyorsun, söylersen bende öğrenirim” denmelidir.

8- Kendi başlarına bazı şeyleri yapabildiklerini kendilerine kanıtlama fırsatı verin. Bırakın basitte olsa başarabilme hazzını alsınlar.

9- Olumlu davranışlarını mutlaka fark edin ve onurlandırın. Ve mutlaka teşekkür edin. “Lütfen” ve “Teşekkür ederim” kelimelerinin çok önemli ve sihrinin çok büyük olduğunu unutmayın.

10- Onları sürekli azarlamayın. Onları onurlandırın. Onları “İyi bir şeyler yaparken” yakalamaya bakın.

11- Mutlaka kızmanız ve uyarmanız gerektiğinde kısa kesin. Etkili uyarın ama kısa kesin. Kişiliğine değil davranışına yönelik eleştirin. Çocuğunuz bunu anlasın. Biraz bekleyin, eleştiriniz ona batsın. Daha doğrusu algılamasını bekleyin. Arkasından iyi yönlerinin olduğunu, ama sadece o hatası nedeni ile eleştirdiğinizi hissettirin.

12- Bilinçlendirin ve taşıyabileceği uygun sorumluluklar verin.

13- Odasına (sınırlarına) girerken kapıyı vurun, izin isteyin. Göreceksiniz odasından sorumlu olma duygusu gelişecektir.

14- Rüşvet vererek değil, faydalı ve zararlı yanlarını anlatarak yaptırmak istediğiniz bir şeyi yaptırın.

15- Soru sorduğunda “çocuk” yerine koymayın, ciddiye alın. Araştırma gerektiren bir şeyse başınızdan savmayın, ertelemeyin, “hadi kızım alalım ansiklopediyi beraber araştıralım, deneyelim, görelim vb.” deyin.

16- Sorunu olduğunda kendinizi onun yerine koyarak ilgi ve sabırla (empati ile) dinleyin. Heyecanını anlayın.

17- Oyun oynayın, ilgi gösterin, kitap okuyun, önemli günlerine, okul tören ve etkinliklerine gidin, vakit ayırın.

18- Örnek diyalog:

• Anne ben okula gitmek istemiyorum.
• Doğru anladım değil mi, okula gitmek istemiyorsun?
• Evet, çünkü Ali bana tekme attı, küfür etti.
• Demek sana küfür edip tekme attı öyle mi?
• Evet çünkü ben de kendisiyle alay etmiştim.
•
•

(Çocuğu böylece çözüp, sorunu öğrenip, onun da kendini ifade etmesine imkan vererek, ayrıca gerekli gördüğünüz tavsiyeleri de yüklemiş olarak çocuğu okula gitmeme kararından caydırabilirsiniz. Yalnız bu diyaloğun çok doğal gelişmesi gerek. Doğal olmazsanız çocuk tepki verebilir ve örneğin “Anne sende beni hep papağan gibi taklit ediyorsun diyebilir.)

19- Çocuğunuzun elinden birşey almanız gerektiğinde,

• Çekerek veya kızarak almayın.
• Nedenini açıklayarak, ikna ederek ve mutlaka başka bir şey vererek alın.

20- Eşiniz yüksekçe bir yere (masa, sandalye gibi) çıksın ve size yukarıdan bakarken bir sürü konuşun. Böyle bir deneme yaptığınızda neler hissedersiniz? Çocuklarla konuşurken veya bir iletişim kurarken, eğilip göz hizasına gelirseniz çok olumlu etki yapacaktır. Otorite ve korku yerine güven ve dostluk, huzur gelecek, çocuğunuzla sağlıklı ve güvene dayalı ilişki gelişmesine zemin oluşacaktır.

21- Eşinizle çocuğun gelişimini, geleceğini paylaşın. Eşler ilgi ve sevgiyi bir diğerinin görevi olarak görmemelidir. İşimiz kadar çocuklar da önemsenmelidir. Çünkü çocuklarımız geleceğimizdir, herşeyimizdir.

NOT: Ben bu konuların uzmanı değilim. Sadece bir takım eğitimler aldığım ve konuyla ilgilendiğim düşünülebilir. Bu çerçevede edindiğim bilgileri, deneyimlerimi, hislerimi, ve bir baba olarak gözlemlerim doğrultusunda düşüncelerimi paylaşmak istedim.

Bu 21 hususa ne kadar uyabildiğim şüphelidir. Kuşkusuz çok da zordur. Ama farkında olmak ve çabalamak önemlidir. Şüphesiz hepimiz zorlanacağız. Ama çocuklar için bu zorluğa katlanılabilir düşüncesindeyim. Başarı zaten her zaman hedefe ulaşmak değil, asıl o yolda ilerleme çabasında olmaktır. Öğle değil mi?

1999 ARİF SÖNMEZ