Şimdiki durumla adalet mülkün temeli olabilir. Ama adalet ne üreten ilişkinin temelidir. Ne inşanın temelidir. Ne ön ittifakları köleci sisteme aktaran kolektif yapıların temelidir.
Köleci sistemi tarif eden tarih boyunca hep adalet aranmıştır. Hala da aranmaktadır. Tarih adalet anlatımlı örneklerle doludur. Özellikle özgün ve yerel yapıları yeryüzüne doğru dağıtan yapılarla ortaya konan adalet ve adaletsizlikler çok anlatılır.
Kendisi adaletle olmayan, adalet olan sistemi yamultan bir sistemin içinde aranan adalet yine bir adaletsizlik olacaktır.
Adalet, kolektif yapıların temeli değildir. Ancak kolektif yapıların kaybında ortaya çıkan bir dengeye gidici durum olmaktadır. Kaybında kolektif yapıların yükümlersen olan yansıma biçimini ölçü olarak ele alınmasıydı. Olaylar yaşanacak ki onun düşüncesi edinilecek. Değilse düşüncesi edinilemeyen bir şeyi eksen kılıp inşasını oluşmak olanaklı değildir.
İki sevdalı kalbin en gizli yarasını,
Bir bakış ki kudreti hiç bir lisan da yoktur,
Bir bakış ki bazen şifa, bazen zehirli oktur.
Bir bakış, bir aşığa neler anlatır,