A Şaire Tahire Kurretüleyn Hanım Rusçada ...

Tahire Kurretül’eyn Hanım

Esas adı bazı kaynaklarda Zerrintaç ve bazılarında ise Fatima olan Tahire Kurretül’eyn Hanım 1819 yılında dünyaya gelmiş olup babası Hacı Molla Saleh Bergani’dir. Mükemmel bir talim ve terbiyeden geçen şaire derin bilgi ve savad sahibidir. Hat yazmasında çok mahir idi. Göz bebeği manasına gelen kurretul’eyn mahlasını ona şeyhlerin başçısı Seyyid Kazım Raşti vermiş, Babiliğin banisi ve rehberi Seyyid Ali Muhammed Bab ise ona temiz anlamına gelen Tahire ismini vermiştir. Amcası Molla Tağı müçtehid ve Kazvin gazisi idi. Tahire de onun oğlu Mollah Muhammed ile evlendirilmiştir. Ana dili Azerbaycan dili olan Tahire Kurretül’eyn Arapça ve Farsça dillerinde mükemmel bir eğitim almış, Babilerin başçısı Mirza Muhammedali Bab’ın tesiriyle hemin harekata koşulmuş, sonraları hatta bir nice defa devrine göre aydın, sosyal ve toplumsal çıkışlara, isyanlara başçılık da etmiştir. O minbere çıkıp vaizler gibi moizeler edip kişiler karşısında çadrasını atıp yüzü açık görünmekten çekinmiyor, talebelere ders veriyor, kendi fikir ve düşüncelerini açıktan açığa tebliğ etmeye çekinmiyordu.

Onun çıkışlarından razı olmayan ailesinin baskısıyla neslinden ayrılır, doğduğu kent olan Kazvini bırakıp Tahran’a gelir. Yine de öz akidelerini, kadın özgürlüğü hakkında düşüncelerini açıklamaktan hiç geri adım atmıyordu. Nihayet, 1851 yılında İran Şehinşahı Nasreddin Kaçar Hükümeti tarafından idam edilmiştir. 1951 yılında vefatının 100. Yılı nedeniyle Bahailer onun divanını neşretmişlerdir.

Mirza Kazım Bey, hususiyle Mirza Fateli Ahundov kadın özgürlüğünden bahsederken Tahire Kurretül’eyn’i ayrıca bir hörmetle yad edip onu zamanesinin acibesi olarak adlandırır, Kemalüddevle mektuplarında aydın fikirli alimlerle bir arada ismini anar.

SENDEN ÖZGE GİREBİLMEZ HEÇ KES ONUN ÜREYİNE

Eğer özbeöz dayanıp nazar salsam men çöhrene
Okuyaram her gamını şehre derem seni sana
Firagınla gözlerimde üreyimin kızıl kanı
Dicle kimi, culka-culka, çeşme-çeşme, yine, yine
Tohunubdur mehabbetin üreyimin kumaşına
Damar-damar, argaş-argaş, bağlayıbdır seni mene
Senin üzünü görmekçün yene dönüp ahtararam
Kuca-kuca, kapı-kapı, yetişerem mehellene
Varak-varak, perde-perde gezdi Tahire kalbini
Senden özge gire bilmez heç kes onun üreyine

SEN İDİN DEYEN: ENE RABBİKÜM

Sen idin deyen: Ene Rabbiküm
Şeceri-mübarekden ayan
Sen idin Kelimin esasını
Gah eden esa, gah ejdeha
Görürem ki, sureti diğeri
Getirir zucac kalbden
Hedefi-icabete mukterin
Olacakdı na-vaki muddea

Rusçadan Transkribe Eden: Celil ÇINKIR